راستگویی وصداقت

الْحَمْدُ للهِ العَفُوِّ الغَفُورِ و العَلِيمِ بِذَاتِ الصُّدُورِ و سُبْحَانَهُ حَثَّ عِبَادَهُ عَلَى تَحَرِّي الصِّدْقِ واجتِنَابِ قَولِ الزُّورِ و وجَعَلَ قَولَ الحَقِّ عَلَى الإِيمَانِ دَلِيلاً و وإِلى رِضْوَانِ اللهِ ومَحَبَّتِهِ طَرِيقاً وسَبِيلاً و أَحمَدُهُ بِمَا هُوَ لَهُ أَهْلٌ مِنَ الحَمْدِ وأُثنِي عَلَيه و وأُومِنُ بِهِ وأَتَوَكَّلُ عَلَيهِ و مَنْ يَهْدِهِ اللهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ ومَنْ يُضْلِلْ فَلاَ هَادِيَ لَهُ و وَنَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ و وَنَشْهَدُ أَنَّ سَيِّدَنَا وَنَبِيَّنَا مُحَمَّداً عَبْدُ اللهِ وَرَسُولُهُ و خَيْرُ مَنْ ثَبَّتَ الحَقَّ وأَقَامَهُ و وهَدَى بِإذْنِ رَبِّهِ إِلى سَبِيلِ الاستِقَامَةِ و اللهُمَّ صَلِّ وسَلِّمْ وبَارِكْ عَلَيه وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ أَجمَعِينَ و والتَّابِعِينَ لَهُم بِإِحسَانِ إِلَى يَوْمِ الدِّيْنِ.

أَمَّا بَعْدُ:

برادران عزیز بدانید که یکی از مهمترین اسباب انحراف بشریت دوری از صداقت وراستگویی وروی آوردن به دورغ وخیانت می باشد. بشریت بدلیل دوری از این اصل عظیم اسلامی وانسانی امروزه در منجلاب تباهی وفساد غوطه ور است. زیرا صدق وراستی اساس هر خیر ونیکی ودروغ وخیانت پایه تمامی شر وبدیهاست. پس بیایید ندای الله متعال را لبیک گفته وتقوای الله را پیشه نموده واز زمره راستگویان باشیم.

ﭧ ﭨ (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ119) [التوبة: 119]

«ای کسانی که ایمان آوردهاید تقوای الله را پیشه ساخته وهمراه راستگویان باشید.»

راستگویی یعنی فضیلت ونجابت و یعنی راهی روشن ودرونی والا و وانسان راستگو وصادق همیشه بسوی نیکیها توفیق مییابد. در این حدیث که عبدالله بن مسعود رضی الله عنه روایت نموده است دقت کنید که از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم چنین روایت میکند که ایشان در شرح وتبیین این اصل مهم فرمودند:

(فإن الصدق يهدي إلى البر وإن البر يهدي إلى الجنة وما يزال الرجل يصدق ويتحرى الصدق حتى يكتب عند الله صديقاً و وإياكم والكذب فإن الكذب يهدي إلى الفجور وإن الفجور يهدي إلى النار وما يزال الرجل يكذب ويتحرى الكذب حتى يكتب عند الله كذاباً).

«همانا صدق وراستی به سوی نیکی هدایت میکند و ونیکی به سوی بهشت و وشخص آنقدر راستی پیشه میکند تا اینکه نزد پروردگارش به مقام صدیق میرسد. وهمانا دروغ به سوی فجور رهنمون میشود وفجور نیز انسان را به سوی آتش میبرد وشخص آنقدر دروغ میگوید تا آنکه نزد الله به عنوان دروغگو شناخته میشود» [به روایت بخاری ومسلم]

برادران مومن و ما نبایداز صداقت و راستی در کردار وگفتارمان نسبت به دیگران اهمال ویا در روابط اجتماعی خود از آن فاصله بگیریم. فراموش نکنیم که انسان صادق وراستگو به طور “طبيعي” راست مي گويد ونه به گونه ای “تصنعی” زيرا صداقت وراستگويي با جسم وجان او در هم تنيده شده است واو به شوق الله وبرای جلب خشنودی معبودش زبان به صداقت وراستگويي مي چرخاند وهرگز حاضر نمي شود براي جلب منافع اقتصادي ودست يابی به جاه ومقام وشهرت دنيوی و زبان به كذب ودروغ بگشايد وبا بهره ای ناچيز وفانی وزودگذر به خبث وپليدی بگرايد وبه مكر ونيرنگ روی بياورد وآتش فتنه مشتعل سازد ورابطه ها را تيره نمايد وقلب ها را از هم جدا كند تا خود به آمال نفساني وشيطانيش دست يابد.

بندگان الله و صداقت برکت است ودروغ از بین برندهی آن واز آنجایی که در هنگام خرید وفروش طمع بیشتر است وقناعت اندک و رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم چنین میفرماید:

عن حكيم بن حزام رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : «البيِّعان بالخيار ما لم يتفرقا. فإن صدقا وبيَّنا: بورك لهما في بيعهما. وإن كذبا وكتما: محقت بركة بيعهما» متفق عليه.

«خریدار وفروشنده تا وقتی که از هم جدا نشدهاند اختیار [فسخ معامله] را دارند. پس اگر راستی پیشه نمودند وآشکارا معامله کردند (و از پنهانکاری اجتناب ورزیدند) در معاملهی آنان برکت انداخته خواهد شد و واگر کتمان کردند ودروغ گفتند برکت معاملهی آنان از بین خواهد رفت». به روایت بخاری ومسلم

الله متعال در جای جای کتاب مقدسش این صفت پسندیده را ستوده وآنرا به ذات اقدس خویش وپیامبرانش ومومنان راستین نسبت داده است.

ﭧ ﭨ ( وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا 87 ) [النساء: 87]

«وچه کسی راستگوتر از الله است؟»

و نیز فرموده است: ( وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا 122 ) [النساء: 122]

«و چه کسی راستگفتارتر از الله است؟»

و باز فرموده است ( قُلْ صَدَقَ اللَّهُ ) [آل عمران: 95]

«بگو: راست گفت الله…»

الله متعال پیامبران وخاصان واولیای خود را با صفت صدق وراستی ستوده است: ﭧﭨ ( وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَبِيًّا 54 ) [مريم: 54]

«و در این کتاب اسماعیل را یاد کن که او در وعدهاش راست بود ورسولی پیامبر بود».

و خطاب به همهی بندگانش فرموده است: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ119) [التوبة: 119]

«ای کسانی که ایمان آوردهاید تقوای الله را پیشه ساخته وهمراه راستان باشید.»

صفت صدق وراستی در دنیا وآخرت مورد ستایش قرار گرفته ونشانهی تقوا وسبب بخشش گناهان وبالا رفتن درجات است که همهی اینها در این سخن الله متعال جمع گردیده است و آنجا که میفرماید:

( وَالَّذِي جَاءَ بِالصِّدْقِ وَصَدَّقَ بِهِ أُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ 33 لَهُمْ مَا يَشَاءُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذَلِكَ جَزَاءُ34 لِيُكَفِّرَ اللَّهُ عَنْهُمْ أَسْوَأَ الَّذِي عَمِلُوا وَيَجْزِيَهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ35 ) [الزمر:34 - 35]

«و آن کس که راستى آورد وآن را باور نمود آنان همان متقیانند (۳۳) براى آنان هر چه بخواهند پیش پروردگارشان خواهد بود این است پاداش نیکوکاران (۳۴) تا الله بدترین عملى را که کرده‏اند از ایشان بزداید وآنان را به بهترین کارى که مى‏کرده‏اند پاداش دهد.»

ای مسلمانان و صفت “صدق وراستی” یک صفت مستحب نیست بلکه فریضه واجبی است برای هر شخص مسلمان ویک خصلت برای انسان مومن است. یک مومن باید در باطن وظاهر خود به یک اندازه راستی وپاکی وصفای نفس داشته باشد… وبدین سبب بسیاری از علما همچون امام ابن قیم _رحمه الله_ صدق وراستی را به سه دسته تقسیم کرده اند:

(الف): صدق در گفتار و یعنی بر هر بنده ای واجب است که زبان خود را حفظ وکنترل نموده وجز راست سخن دیگری بر زبان نیاورد.

(ب): صدق در کردار و به معنای یکسان بودن ظاهر وباطن انسان است بگونه ای که ظاهر وآشکار وی مخالف درون ونهان وی نباشد.

(ج): صدق در پندار که مهمترین وسخت ترین انواع صداقت وراستی به شمار میرود و همانند صدق در اخلاص و صدق در توبه ودر امید به الله ودر ترس از وی و... می باشد واگر صدق در افکار و نیات انسان جای گرفت این خصلت در کردار وگفتار وی نیز متبلور خواهد شد وبه اذن الله از انحرافات اخلاقی مصون خواهد ماند.

شاعر شیرین سخن در این باره چه زیبا سروده است:

فعل وقول آمد گواهان ضمير و زاين دو بر باطن تو استدلال گير

قول وفعل بى‏تناقض بايدت و تا قبول اندر زمان پيش آيدت

امام مسلم در کتاب صحیحش حدیثی از پیامبر صلوات الله علیه آورده که آن حضرت میفرمایند : «شخص آنقدر راست میگوید ودر پی راستی میرود تا آنکه نزد الله به عنوان “صِدّیق” شناخته میشود و وشخص دیگر آنقدر دروغ میگوید ودر پی دروغ میرود تا آنکه نزد الله به عنوان “کَذّاب” شناخته میشود».

بارك الله لي ولكم في القرآن العظيم ونفعني وإياكم بما فيه من الآيات والذكر الحكيم و أقول قولي هذا و وأستغفر الله لي ولكم و فاستغفروه إنه هو الغفور الرحيم.

إن الحمد لله نستعينه ونستغفره و ونتوب إليه و ونعوذ بالله من شرور أنفسنا وسيئات أعمالنا و من يهده الله فلا مضل له و ومن يضلل فلا هادي له و وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له و وأشهد أن نبينا محمدا عبده ورسوله صلى الله عليه وسلم و وبارك عليه وعلى آله وأصحابه و والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين.

سپاس وستایش الله را میگویم به خاطر نیکی واحسان وی وشکر وسپاس او را میگویم به خاطر توفیق ومنت وی وگواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز او که تنها وبیشریک است وگواهی میدهم که محمد صلى الله عليه وآله وسلم و بنده ورسول وی ودعوتگر به سوی رضوان اوست. درود وسلام وبرکات الله بر او وبر اهل بیت ویاران وتابعین او وکسانی باد که به نیکی تا روز قیامت از آنان پیروی نمایند.

اما بعد…

ای مسلمانان و راستگويي از اعمال نيك انساني ونزد دين وخرد از جايگاه ويژه اي برخوردار است. فطرت پاك انسان ايجاب مي كند كه آدم سالم ومتعادل و دل وزبانش يكسو وهماهنگ باشد و ظاهر وباطنش يكي باشد وآنچه را باور دارد بر زبان جاری كند.

اسلام دينی فطری است وراستی نيز و نیازیست فطری و درونی و پس اين دو پيوندي ناگسستنی دارند ودر روايات اسلامي با تعابير گوناگوني بر راستگويی مسلمانان تأكيد شده وآن را از اصول ايمان ودينداری به حساب آورده اند.

عادت دادن نفس به راستی و وپایبند بودن به این صفت و فراموش نکردن این موضوع که و الله تعالی در هر مکانی از حال ما آگاه است و تقوا پیشه کردن و همهی اینها انسان را برای در پیش گرفتن خصلت صدق وراستی کمک میکند…

به همین سبب نشر فرهنگ راستگویی در جامعه وطرد نمودن دروغ ودروغگویان در جامعه به ویژه در وسائل ارتباط جمعی ومطبوعات برای مردم جامعه لازم وضروری است.

آری برادران مسلمان و دروغ بسیار خطرناک ویکی از صفات منافقان است وهر که به این خصلت ناپسند متصف باشد یکی از نشانه های نفاق عملی در وی پدیدار گشته و رسول الله در این باره چنین می فرمایند: عن عبد الله بن عمرو رضي الله عنهما عن النبي صلى الله عليه وآله وسلم و قال : «أربع من كن فيه كان منافقا و ومن كانت خصلة منهن فيه كانت فيه خصلة من النفاق حتى يدعها و من إذا حدث كذب و وإذا وعد أخلف و وإذا خاصم فجر و وإذا عاهد غدر». (خرجه البخاري ومسلم)

از عبدالله به عمرو بن عاص رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: «چهار خصلت است که اگر در کسی باشد آن شخص منافق خالص(واقعی ) است واگر یکی از آنها در وی باشد در وی یکی از خصلتهای نفاق وجود دارد تا آنکه آن را ترک گوید:

1- واگر سخن گوید دروغ گوید

2- خلف وعده میکند

۳- وهنگام خصومت باکسی فحش ودشنام گوید”.

4- اگرامین شمرده شود خیانت کند(خیانت درامانت میکند )

[به روایت بخاری ومسلم].

دروغ و ایمان را ناقص میکند. الله متعال میفرماید:

( إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآَيَاتِ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ 105 ) [النحل: 105]

«تنها کسانی دروغپردازی میکنند که به نشانههای الله ایمان نمیآورند».

و حتی انسان دروغگو در معرض لعنت الله قرار دارد: ( ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ 61 ) [آل عمران: 61]

«…سپس مباهله کنیم ولعنت الله را بر دروغگویان قرار دهیم.»

مومنان گرامی! متاسفانه امروزه دروغ همانند بسیاری از گناهان دیگر نزد مسلمانان کوچک شمرده شده وبدون هیچ ابا وپروایی در زندگی روزمره به ارتکاب این گناه کبیره عادت نموده اند در صورتیکه رسول گرامی اسلام صلى الله عليه وآله وسلم دروغ گفتن به خردسالان ویا حتی برای خنداندن دیگران را حرام می دانستند و چه برسد که انسان همانند بسیاری از تجار برای بدست آوردن کسب ومنفعت دروغ بگوید که این نوع بسیار خطرناک وعقاب آن نیز شدیدتر می باشد.

عن إسمعيل بن عبيد بن رفاعة عن أبيه عن جده أنه خرج مع النبي صلى الله عليه وسلم إلى المصلى فرأى الناس يتبايعون فقال: «يا معشر التجار فاستجابوا لرسول الله صلى الله عليه وسلم ورفعوا أعناقهم وأبصارهم إليه فقال إن التجار يبعثون يوم القيامة فجارا إلا من اتقى الله وبر وصدق».

«از رفاعه رضی الله عنه روایت است که او به همراه رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم به سوی مصلی خارج شد ودید که مردم در حال داد وستد هستند پس به آنها گفت: “ای جماعت تاجر!” آنها در استجابت به ندای رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم سرهای خود را بلند کرده وبسوی وی نگریستند و پس فرمود: “تاجران در روز قیامت فاجر وبدکار برانگیخته خواهند شد جز آن تاجرانی که تقوای الله را پیشه ساخته ونیکی کنند وراست گویند”». [به روایت ترمذی وابن ماجه. ترمذی میگوید: این حدیثی حسن وصحیح است]

برادران عزیز آثار ارزنده هر موضوعی بستگی به ارزش واهميت آن دارد وچون راستی از اهميت بالايی برخوردار است و پيامدهای ارزشمندی نیز به همراه دارد كه برخی از آنها را برای شما ذکر خواهم نمود:

(الف)- همراهي الله

(ب)_ پاكی كردار

(ج)_ نجات وسلامتی

(د)_ بزرگی مقام

(ه) _خير دنيا وآخرت

(و)_ پاداش هاي اخروی.

قرآن كريم در این باره مي فرمايد: (قَالَ اللَّهُ هَذَا يَوْمُ يَنْفَعُ الصَّادِقِينَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ) [المائدة: 119]

«الله تعالی می فرماید: امروز روزی است كه راستی راستگويان به آنها سود مي بخشد و براي آنها باغهايی (از بهشت) است كه آب از زير (درختان) آن جريان دارد وجاودانه وبرای هميشه در آن مي مانند و الله تعالی از آنها خشنود وآنها از الله تعالی خشنود خواهند بود واين رستگاری بزرگی است.»

بنابراين آيه شريفه و آنان كه مسؤوليت ورسالت خود را انجام دادند ودراین دنيا و در گفتار وكردار وپندار صادق بوده وجز راه صدق ودرستی نپيمودند و از كار خود بهره كافی خواهند برد وبه رستگاری بزرگ كه همان خشنودی الله متعال است و دست خواهند يافت.

پس صدق وراستی را به عنوان طریقه خود قرار دهید ودر ظاهر و باطن به آن پایبند باشید تا آنکه الله تقوای خود را در قلب شما جای دهد وراه شما را پر از نور وموفقیت کند.

قال تعالی: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ119) [التوبة: 119]

«ای کسانی که ایمان آوردهاید تقوای الله را پیشه ساخته وهمراه راستان باشید.»

عباد الله! صلوا وسلموا على من أمرتم بالصلاة والسلام عليه في قوله سبحانه:

) إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا 56 ) [الأحزاب: 56]

اللهم فصلِّ وسلِّم على عبدك ورسولك محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين و والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين.

اللهم ارضَ عن الصحابة الأخيار و وآل البيت الأبرار و اللهم إنا نشهدك حب نبيك و وأهل بيت نبيك و وأصحاب نبيك و ومن سار على نهج نبيك صلى الله عليه وآله وسلم.

اللهم وفقنا لِمَا تحب وترضى و اللهم انصر الإسلام والمسلمين و ودمر أعداءك أعداء الدين.

اللهم اغفر لنا ولآبائنا وأمهاتنا وجميع المسلمين الأحياء منهم والميتين و برحمتك يا أرحم الراحمين و اللهم آتِ نفوسنا تقوها وزكها أنت خير من زكاها و أنت وليها ومولاها و ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار.

عباد الله! إن الله يأمر بالعدل والإحسان وإيتاء ذي القربى و وينهى عن الفحشاء والمنكر والبغي و يعظكم لعلكم تذكرون.