حقوق مسلمان

الحمد لله منزل الكتاب و هدى وذكرى لأولي الألباب و والصلاة والسلام على نبينا محمد المفضل على البشر بجوامع الخطاب و وعلى آله المطهرين والأصحاب.

وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له و وأشهد أن محمداً عبده ورسوله شهادة تنجي صاحبها يوم الحساب.

( يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا 1 ) [النساء: 1]

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ 102 ) [آل عمران: 102]

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا70 يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا 71 ) [الأحزاب:70 - 71]

أما بعد:

مسلمانان! یکی از بزرگترین نعمتهای الهی و نعمت برادری در دین است. آن نعمتی که پرودگار دربارهاش فرموده است:

( إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ) [الحجرات: 10]

«به راستی مومنان و برادر یکدیگرند».

و الله متعال این برادری را پیوندی قرار داده است که بر عقیده وایمان به ذات اقدسش استوار است. زیرا ایمان و نیروی جذاب وگیرایی است که اهل خود را به نزدیکی ومحبت بیشتر نسبت به یکدیگر وا میدارد. ممکن نیست قلبهایی که بر اساس ایمان به الله ودوستی او ورسولش جمع شدهاند از هم و دور وجدا شوند. این و همان الفتی است که الله جل جلاله در دل یاران پیامبر علیه الصلاۀ والسلام نهاد.

( وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ 63 ) [الأنفال: 63]

و میان دل­هایشان انس والفت برقرار کرد. اگر همه­ چیزهایی را که در زمین است و هزینه می­کردی و نمی­توانستی میان دل­هایشان الفت برقرار کنی؛ ولی الله میان آنان انس والفت به وجود آورد. همانا او توانای شکست ناپذیر وحکیم است. [انفال / 63]

این الفت در واقع یکی از ویژگیهای جامعه اسلامی است که رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم آن را اینچنین زیبا به تصویر کشیده است:

« مَثَلُ الْمُؤْمِنِينَ فِى تَوَادِّهِمْ وَتَرَاحُمِهِمْ وَتَعَاطُفِهِمْ مَثَلُ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَكَى مِنْهُ عُضْوٌ تَدَاعَى لَهُ سَائِرُ الْجَسَدِ بِالسَّهَرِ وَالْحُمَّى ».

«مثال مومنان در مودت ومحبت وعاطفهی موجود در میانشان همانند یک پیکر است که اگر عضوی از اعضای آن به درد آید و سایر اعضای بدن با شببیداری وتب همراهی اش میکنند». [صحیح مسلم]

پروردگار متعال و رابطهی ایمانی مسلمانان را قویتر ومحکمتر از رابطهی خونی ونسبی آنان قرار داده است؛ رابطه ای ایمانی وعقیدتی که از آن و احساسی مشترک والفت وتعاون وبرادری سرچشمه میگیرد؛ زیرا رابطهی خونی وخویشاوندی ممکن است سست وسرد شود؛ ولی وحدت عقیدتی و نوعی پیوند همیشگی وهمیشهتازه است. مسلمانان با گفتن شهادتین در نهان وآشکار خویش وبا نماز وروزه وزکات وحجشان و این پیوند را به یاد میآورند. چنانکه در این روزهای مبارک ودر گردهمایی فرخنده و بسیاری از برادران ایمانی را در بیت الله الحرام وزیر سایهی خانه الله تعالی میبینیم.

مسلمانان و این رابطهی برادری را در اطاعت از الله متعال ودر پناه بردن به او ودر هر چشم به هم زدن ودر هر تپش قلب ودر هر دم وبازدم به یاد میآورند...

برای حفظ این برادری وحفظ این وحدت و در کتاب الله به چنگ زدن به ریسمان الهی دستور داده شده است که این ریسمان بر اساس تفسیر «حبر امت» و«ترجمان القرآن» عبدالله ابن عباس رضی الله عنهما به معنای دین الله تعالی است ویا بر اساس تفسیر عبدالله بن مسعود رضی الله عنه «جماعت» می باشد وبر اساس سخن دیگر مفسران و ریسمان الهی همان قرآن است؛ زیرا اجتماع بر کتاب الله ضامن اساس وحدت است. از آنجا که اجتماع قلبها بر باطل و ممکن ومقبول نیست و باید یکی بودن قلبها در راستای حق وحقگرایی باشد. در این صورت جامعه اسلامی سالم خواهد ماند وهم برنامه ی مسلمانان روشن خواهد شد وخود مسلمانان نیز به آسایش وآرامش خواهند رسید واین مهم زمانی تحقق می یابد که وحدت مورد نظر و آحاد جامعهی اسلامی را در برگیرد وهیچ کس و حتی یک نفر از آن جدا ومستثنی نگردد. الله متعال میفرماید:

( وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آَيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ103 ) [آل عمران: 103]

«همگی به ریسمان الهی چنگ بزنید وپراکنده نشوید ونعمت الهی را بر خودتان به یاد آورید که با هم دشمن بودید والله دل هایتان را نسبت به همدیگر مهربان کرد وبه لطف الله با هم برادر شدید؛ در صورتی که پیشتر بر لب پرتگاهی از آتش بودید والله شما را نجات داد. بدین سان الله آیاتش را برای شما بیان می کند تا هدایت شوید». (آل عمران/103}

ای بندگان الله! احساس این نعمت مبارک و چنین می طلبد که با تمام توان از حقوق این برادری پاسداری کنیم وبه شدت بر حفظ آن از تمام عواملی که میتواند آن را ضعیف یا بیرنگ (جلوه دهد کوشا) باشیم. از اینرو از اینکه یک مسلمان و با وسیلهای آهنی به برادر خود اشاره کند و نهی شده است. در صحیح مسلم از ابوهریره رضی الله عنه چنین روایت شده است:

«لا يشيرن أحدكم على أخيه بسلاح و فإنه لا يدري لعل الشيطان ينزع في يده و فيضعه في حفرة من نار»

«هیچیک از شما به برادرش با سلاح اشاره نمی کند. زیرا چه می داند؛ شاید شیطان دستش را بلغزاند ودر چاله ای از چالههای آتش بیفتد»

این حدیث با صیغهی نفی آمده است وبدین معناست که مومن و این کار را نمیکند وچنین کاری از مومن سر نمیزند. وهمانطور که اهل علم در مورد این حدیث گفتهاند این و بلیغترین ورساترین نوع نهی است.

همچنین مسلمان از اینکه مسلمان دیگری را بترساند نهی شده است. امام احمد در مسند خویش وهمچنین ابوداوود در سنن با سند صحیح از ابی عبدالرحمن بن ابی لیلی روایت میکنند که فرمود: تعدادی از صحابه کرام با رسول الله اکرم صلى الله عليه وآله وسلم در مسیری میرفتند؛ پس یکی از آنان به خواب رفت. برخی از آنان طنابی را که همراه آن مرد بود و حرکت دادند واین باعث شد آن مرد [ناگهان بیدار شود] وبترسد. پس رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم فرمود: «برای مسلمان جایز نیست که مسلمانی را بترساند».

کاملا روشن است که در آموزه های دینی از جنگ ودرگیری برادران ایمانی با یکدیگر نهی شده است؛ چراکه که درگیری با یکدیگر و خود و نشانهی انکار این برادری واین نعمت است وچنین رویکردی و شبیه رویکرد غیرمسلمانان است که حرمتی برای جان یکدیگر قایل نیستند. رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم در خطبه ی عید قربان فرمود:

«فَإِنَّ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ و كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا و فِي شَهْرِكُمْ هَذَا و فِي بَلَدِكُمْ هَذَا و إِلَى يَوْمِ تَلْقَوْنَ رَبَّكُمْ و أَلَا هَلْ بَلَّغْتُ؟ و قَالُوا: نَعَمْ و قَالَ: اللَّهُمَّ اشْهَدْ». صحيح بخاري

«خونها و مالها وناموسهای شما بر یکدیگر حرام است؛ همانند حرمت این روز در این ماه در این سرزمین تا آنکه به ملاقات پروردگارتان بروید. آگاه باشید! آیا ابلاغ کردم؟ ...گفتند بله! فرمودند بارالها! شاهد باش».

و در صحیح مسلم از ابوهریره رضي الله عنه روایت شده که رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم فرمود: «خون و مال و وناموس هر مسلمانی بر سایر مسلمانان حرام است.»

از آنجا که عوامل درگیری واختلاف بسیار است وجلوگیری از آن بسی دشوار ومشکل و پروردگار متعال راهکاری برای پیشگیری از پیامدهای ناگوار تفرقه قرار داده وآنان را به فرمانبرداری از آموزه های قرآن کریم وسنت پیامبرش دستور داده است. زیرا این تنها راهی است که آنان را به اهدافشان میرساند وعدالت تحقق می یابد وقلبها به آرامش می رسد. الله سبحانه وتعالی میفرماید

( َا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا 59 ) [النساء: 59]

ای مومنان! از الله اطاعت کنید واز پیامبر وصاحبان امور خویش فرمانبرداری نمایید وهرگاه در چیزی اختلاف کردید و آن را به الله وپیامبر بازگردانید؛ اگر به الله ورستاخیز ایمان دارید. این بهتر است وسرانجام بهتری دارد. (نساء: 59)

حال اگر میان مومنان جنگ ودرگیری رخ دهد و باز هم پروردگار متعال آنان را رها نمیکند که یکدیگر را از میان ببرند؛ بلکه در این مورد نیز آنها را راهنمایی کرده است که چه راهی بروند وچه روشی در پیش گیرند تا اینکه جنگ پایان یابد وآتش فتنه خاموش شود وصلح برپا گردد. پروردگار متعال میفرماید: {و اگر دو گروه از مسلمانان با یکدیگر جنگیدند بین آنان صلح وآشتی برقرار کنید؛ پس اگر یکی از آنان همچنان بر دیگری تجاوز کرد با تجاوزگر بجنگید تا آنکه به امر الله بازگردد. پس اگر بازگشت و میان آنان عادلانه اصلاح کنید ودادگری پیشه سازید که الله دادگران را دوست دارد} در این فرمان الهی و رحمت وخیرخواهی بینهایتی نسبت به مومنان مشاهده می شود که پایانی ندارد.

ای بندگان الله! تقوای الهی پیشه سازید واین نعمت الهی را به یاد آورید که شما را پس از دشمنی و برادر یکدیگر گرداند. وتلاش کنید تا حقوق برادری دینی را پاس بدارید. واز رفتن به سوی فتنه برحذر باشید که پیامدی جز نابودی وخشم الهی ندارد.

( وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ 46 ) [الأنفال: 46]

«و از الله وپیامبرش اطاعت نمایید وبا هم نزاع نکنید که سُست می­­شوید وشکوهتان از میان می­رود وشکیبایی ورزید. به راستی الله و با صابران است».

الله جل جلاله و من وشما را از هدایت قرآن کریم وسنت مطهر پیامبرش صلى الله عليه وآله وسلم بهره مند بفرماید. أقول قولي هذا و وأستغفر الله لي ولكم و فاستغفروه إنه هو الغفور الرحيم.

الحَمْدُ لِلهِِ رَبِّ العَالمِينْ و وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلىَ نَبِينّا مُحَمّدٍ و وَعَلى آلِهِ وَأصْحَابهِ وَمَنْ دَعَا بِدَعْوَتِهِ إلىَ يَوْمِ الدِّيْن.

أمّا بعد:

ستایش از آن الله است و او را ستایش می کنم واز او درخواست آمرزش وکمک می نمایم واز بدیهای نفس خویش واز کارهای ناشایستم به او پناه می برم. هرکه الله هدایتش کند و گمراهگری نخواهد داشت وهرکه الله گمراهش نماید و هدایتگری نخواهد یافت وگواهی میدهم که معبود برحقی جز الله نیست؛ یکتاست وشریکی ندارد وگواهی میدهم که محمد بنده وپیامبر اوست. پروردگارا! بر بنده وپیامبرت محمد وبر خاندان ویارانش درود وسلام بفرست.

الله متعال می فرماید: ( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَومٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ 11 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ 12 ) [الحجرات:11 - 12]

«ای کسانی که ایمان آورده اید! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگری را استهزاء کنند و شاید آنان بهتر از اینان باشند و ونباید زنانی و زنان دیگری را استهزاء کنند و زیرا چه بسا از اینان خوبتر باشند و وهمدیگر را طعنه نزنید ومورد عیبجویی قرار ندهید و ویکدیگر را با القاب زشت وناپسند مخوانید. برای مسلمان چه بد است و بعد از ایمان آوردن و سخنان ناگوار وگناه آلود بر زبان راندن! کسانی که دست بر ندارند وتوبه نکنند و ایشان ستمگرند. ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری گمانها بپرهیزید و که برخی از گمانها گناه است و وجاسوسی وپرده دری نکنید و ویکی از دیگری غیبت ننماید؛ آیا هیچ یک از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ به یقین همه شما از مرده خواری بدتان می آید از الله پروا کنید و بیگمان الله بس توبه پذیر ومهربان است».

ای بندگان الله! الله متعال میفرماید: {همدیگر را مسخره نکنید وبا نام بد یاد ننمایید وگمان بد نکنید وجاسوسی وغیبت یکدیگر را ننمایید} آری! الله بدان سبب این اعمال زشت را برای ما ناپسند دانسته است که و نخستین زمینه ی پیدایش سستی وضعف ونابودی هستند. وانسان وامت ضعیف در دنیا وآخرت ارزشی نخواهد داشت.

همچنین پروردگار متعال و ما را از وارد شدن به راه اختلافکنندگان وآنان که راه تفرقه را در پیش گرفتند و باز داشته وفرموده است:

( وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ 50 ) [آل عمران: 105]

«و مانند کسانی نباشید که پراکنده شدند وپس از آنکه برایشان نشانه های آشکاری آمد و اختلاف ورزیدند. عذاب بزرگی در انتظار چنین کسانی است».

حال اگر راه تفرقه را در پیش بگیریم وبدین سان امت را از رسیدن به اهدافش باز داریم وفرقه فرقه ودستهدسته شویم و نخستین پیامد ناگوارش و بیزاری وجدایی پیامبر صلى الله عليه وآله وسلم از ما خواهد بود. زیرا امتی که او به سوی تشکیل آن فراخواند وآن را برای بردوش گرفتن دعوتش میخواست و امتی است که تفرقه را نمیشناسد. آن امت و امتی یکپارچه است که پروردگارش یکی است؛ کتابش یکی است وافرادش در یک صف قرار دارند. همانگونه که الله میفرماید:

( إِنَّ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا لَسْتَ مِنْهُمْ فِي شَيْءٍ إِنَّمَا أَمْرُهُمْ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَفْعَلُونَ 159 ) [الأنعام: 159]

بی­گمان با کسانی که در دینشان تفرقه ورزیدند ودسته دسته شدند و هیچ پیوندی نداری. کارِ آنان با پروردگار است وآن­گاه آنان را از کردارشان آگاه می­کند. [انعام/159]

پس ای بندگان الله! تقوای الهی پیشه سازید وبرای از میان بردن شکافها و اختلافات وعوامل تفرقه ونیز برای ایجاد وحدت ویکپارچگی از هیچ تلاشی دریغ نورزید.

عباد الله! صلوا وسلموا على من أمرتم بالصلاة والسلام عليه في قوله سبحانه) إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا 56 ) [الأحزاب: 56]

واللهم صلِّ وسلِّم على عبدك ورسولك محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين و والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين.

اللهم ارضَ عن الصحابة الأخيار و وآل البيت الأبرار و اللهم إنا نشهدك حب نبيك و وأهل بيت نبيك و وأصحاب نبيك و ومن سار على نهج نبيك صلى الله عليه وآله وسلم.

اللهم وفقنا لِمَا تحب وترضى و اللهم انصر الإسلام والمسلمين و ودمر أعداءك أعداء الدين.

اللهم اغفر لنا ولآبائنا وأمهاتنا وجميع المسلمين الأحياء منهم والميتين و برحمتك يا أرحم الراحمين و اللهم آتِ نفوسنا تقوها وزكها أنت خير من زكاها و أنت وليها ومولاها و ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار.

عباد الله! إن الله يأمر بالعدل والإحسان وإيتاء ذي القربى و وينهى عن الفحشاء والمنكر والبغي و يعظكم لعلكم تذكرون.