اهميت اخلاص

الحمدلله الذي فضل المخلصين وأكرمهم بقبول أعمالهم والصلاة والسلام علي أشرف من علمنا الاخلاص بالقول والعمل وعلي آله وأصحابه أولي نماذج المخلصين في أمته وأكرم وأبر وأفضل من تربي علي القرآن والسنة بالصدق والاخلاص رضي الله عنهم أجمعين.

أما بعد:

برادران مسلمان! الله متعال در كلام مجيدش مي فرمايد: ( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ 102 ) [آل عمران: 102]

«اى مؤمنان! چنانكه حق ترسيدن است از الله بترسيد ونميريد مگر در حاليكه مسلمان باشيد». پس خودم وشما را به تقوای الهی وترس حقیقی از الله متعال سفارش می کنم.

اي مؤمنان! بدانید که روح وجان عبادت وعمل صالح وشرط قبولى آن اخلاص است و اخلاص عملي است در قلب كه الله متعال آنرا دوست مىدارد ومىپسندد و اخلاص است كه عمل را پاك كرده وبارور مىنمايد ودر نتيجه الله متعال در آن بركت مىاندازد وبوسليه آن به صاحبش سود مىرساند و ودر مقابل آن پاداش نيكو عنايت مىفرمايد.

به تعبير ديگر اخلاص است كه الله متعال بندگان را بدان مكلف كرده و وآنانرا با اخلاص مورد آزمايش قرار داده كه اگر آنرا بدست آورند پاداش داده مىشوند واگر ضايع كنند مؤاخذه مىشوند و چنانكه الله متعال مي فرمايد:

( الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ 2 ) [الملك: 2]

«اوست كه مرگ وزندگى را آفريده تا اينكه شما را بيازمايد كه كداميك بهتر عمل مىكنيد و واوست غالب بخشنده».

وفضيل بن عياض رحمه الله در معنی (أحسن عملاً) مي فرمايند : خالص تر ودرست تر و چون اگر نيت خالص ولي عمل درست نباشد پذیرفته نمىشود واگرعمل درست باشد ولي نيت خالص نباشد بازهم قبول نمىشود و پس لازم است كه هم خالص وهم درست باشد».

الله متعال در همه عبادات واحكام ما را مكلف به اخلاص كرده است و هر امرى كه مسلمان بدان عمل مىكند وهر نهى كه از آن باز مىايستد بايد مقرون به اخلاص باشد.

لذا مىفرمايد: ( وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّين ) [البينة: 5]. «و أمر نشدند مگر اينكه الله را در حالى پرستش كنند كه تمام دين (و عبادت) را براى او خالص كرده باشند».

ومىفرمايد: ( فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّينَ 2 أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ ) [الزمر:2 - 3]

«پس او را پرستش كن در حالى كه دين (و عبادات) را براى او خالص گردانى و آگاه باش كه دين (وعبادت) خالص فقط براى اوست».

از خليفۀ راشد وعدالت گستر بی همتای تاریخ بشر (پس از پیامبران علیهم السلام) عمر فاروق - رضي الله عنه - روايت است كه فرمود از رسول الله - صلي الله وعليه وآله وسلم- شنيدم كه مىفرمودند:

إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ و وَإِنَّمَا لِكُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى و فَمَنْ كَانَتْ هِجْرَتُهُ إِلَى الله و رسوله و فهجرته الی الله ورسولی ومن کانت هجرته لدُنْيَا يُصِيبُهَا أَوْامْرَأَةٍ يَنْكِحُهَا فَهِجْرَتُهُ إِلَى مَا هَاجَرَ إِلَيْهِ».بخاري(1)ومسلم(1907) «دار ومدار اعمال بر نيت است و وبا هر شخص مطابق با نيت وى عمل مى شود و پس كسى كه هجرتش بسوى الله ورسولش باشد و مهاجر الله ورسول است وكسى كه هجرتش براى كسب دنيا يا ازدواج با زنى باشد پس او مهاجر همان چيزى است كه براى آن هجرت كرده است».

معنى اخلاص اين است كه مؤمن نيت وعملش را پاك كرده وآنرا از هرگونه پلیدی وشائبه اى كه نيت وعمل را باطل مىكند ويا در كمال آنها عيب وايرادى وارد مىكند دور نگهدارد و مانند ريا وشهرت طلبى وخود خواهى وبدعت گذارى وغيره و

الله متعال در ستايش صحابه وياران مخلص رسول الله - صلي الله عليه وآله وسلم- مىفرمايد:

( لَكِنِ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آَمَنُوا مَعَهُ جَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ وَأُولَئِكَ لَهُمُ الْخَيْرَاتُ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون 88 أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ 89) [التوبة:88-89]«اما پيامبر وكسانىكه با او هستند و با جانها ومال هايشان جهاد كردند و اين عده براى ايشان خير ونيكى است وهمين هايند رستگاران و الله متعال براى آنان باغهايى مهيا كرده كه از زير آن نهرهايى جارى است هميشه در اين با غها ماندگار خواهند بودواين است رستگارى بزرگ».

از طرف ديگر منافقيين بودند كه گرچه به ظاهر با پيامبر - صلي الله عليه وآله وسلم - نماز مىخواندند وجهاد مىكردند و اما از اخلاص وايمان واقعى به دور بودند و اينها در بدترين وضعيت قرار دارند و الله متعال در باره آنان مى فرمايد:

( إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا 145) [النساء: 145]

«يقينا منافقان در پائين ترين طبقات دوزخ قرار دارند و وهرگز براى آنان يار ومددكارى نخواهى يافت».

پس اى برادران مسلمانان! دقت كنيد با اينكه شكل ظاهري عمل يكى هست و مخلصان و مقرب ورستگارند و وريا كارن و رانده شده وزيانكار.

اينجاست كه تاثير نيت در عمل دیده میشود چون عمل صحابه رسول الله و منافقین در ظاهر یکی بوده و اما عمل صحابه همراه با اخلاص و عمل منافقین همراه با ریا بوده است و می بینیم چه فرقی است میان پاداش این گروه و جزای گروه دوم.

از حضرت أبو هريرة - رضي الله عنه - (صحابه اي كه بيشترين احادیث را روایت کرده ؛ وراوي حدود 5374 حديث از احاديث رسول گرامی صلی الله علیه وآله وسلم) روايت است كه فرمود: از رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم شنيدم كه مىفرمودند:

« إنَّ أوَّلَ النَّاسِ يُقْضَى يوْمَ الْقِيامَةِ عَليْهِ رجُلٌ اسْتُشْهِد و فَأُتِىَ بِه و فَعرَّفَهُ نِعْمَتَه و فَعَرفَهَا و قال: فَمَا عَمِلْتَ فِيها؟ قَال: قَاتَلْتُ فِيكَ حَتَّى اسْتُشْهِدْت: قالَ كَذَبْت و وَلكِنَّكَ قَاتلْتَ لأنَ يُقالَ جَرِيء و فَقَدْ قِيل و ثُمَّ أُمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلى وَجْهِهِ حَتَّى أُلْقِىَ في النَّار. وَرَجُل تَعلَّم الْعِلّمَ وعَلَّمَه و وقَرَأ الْقُرْآن و فَأتِىَ بِه و فَعَرَّفَهُ نِعَمهُ فَعَرَفَهَا. قال: فمَا عمِلْتَ فِيهَا؟ قال: تَعلَّمْتُ الْعِلْمَ وَعَلَّمْتُه و وَقَرَأتُ فِيكَ الْقُرآن و قَال: كَذَبْت و ولكِنَّك تَعَلَّمْت الْعِلْمَ وَعَلَّمْتُه و وقَرَأتُ الْقرآن لِيقال: هو قَارِىءٌ و فَقَدْ قِيل و ثُمَّ أمِر و فَسُحِبَ عَلى وَجْهِهِ حَتَّى أُلْقِىَ في النَّار و وَرَجُلٌ وسَّعَ اللَّه عَلَيْه و وَأعْطَاه مِنْ أصنَافِ المَال و فَأُتِى بِهِ فَعرَّفَهُ نعمَه و فَعَرَفَهَا. قال: فَمَا عَمِلْت فيها؟ قال: ما تركتُ مِن سَبيلٍ تُحِبُّ أنْ يُنْفَقَ فيهَا إلاَّ أنْفَقْتُ فيها لَك. قَال: كَذَبْت و ولكِنَّكَ فَعَلْتَ ليُقَال: هو جَوَادٌ فَقَدْ قيل و ثُمَّ أمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلَى وجْهِهِ ثُمَّ ألْقِىَ في النار» مسلم (1905).

«اولين كسى كه از ميان انسانها در روز قيامت محاكمه مىشود مردى است كه ظاهراً شهيد شده و الله متعال او را احضار مىكند ونعمتهايش را بر او بر مىشمارد و وپس از اقرار وى و مىپرسد پس با اين همه نعمت من چكاركردى؟ مىگويد: بارالها! در راه تو جنگيدم تا اينكه شهيد شدم و الله متعال مىفرمايد: دروغ مىگويى و بلكه جنگيدى تا اينكه به تو شجاع وقهرمان گفته شود وگفته شد! آنگاه پروردگار دستور ميدهد كه او را بر چهرهاش بكشند وبه دوزخ بيندازند.

دوم شخصي كه علم آموخته و وبه مردم تعليم داده و وقرآن خوانده است و او را احضار مىكند وپس از آنكه نعمتهايش را بر او بر مىشمارد واو اعتراف مىكند و مى پرسد پس با اين همه نعمت من چكار كردى؟ مىگويد: علم آموختم وبه مردم آموزش دادم وبخاطر رضاى تو قرآن خواندم مىفرمايد: دروغ مىگويى و بلكه علم آموختى تا اينكه به تو عالم گفته شود و وقرآن خواندى تا اينكه به تو قارى گفته شود وگفته شد! سپس دستور مىدهد كه او را بر چهره اش بكشند وبه دوزح بيندازند.

وسوم شخصي كه الله متعال روزى اش را فراخ كرده وبه او هرگونه مال وثروت فراوان عطاء فرموده است و پس از اينكه او را مىآورد ونعمتهايش را بر او بر مىشمارد واو بدانها اقرار مىكند مىپرسد پس با اين همه نعمت من چه كردى؟ مىگويد: هيچ جايي نبوده كه تو دوست داشته باشى در آن خرج شود مگر اينكه من در آنجا بخاطر تو خرج كردم و مىفرمايد: دروغ مىگويى و بلكه خرج كردى تا اينكه به تو سخاوتمند گفته شود وگفته شد و سپس دستور مىدهد كه او نيز بر چهره اش كشيده شده وبه دوزخ انداخته شود».

و از حضرت أبو هريرة - رضي الله عنه - روايت شده كه فرمود:

يا رسول الله من أسعد الناس بشفاعتك يوم القيامة فقال لقد ظننت يا أبا هريرة أن لا يسألني عن هذا الحديث أحد أول منك لما رأيت من حرصك على الحديث أسعد الناس بشفاعتي يوم القيامة من قال لا إله إلا الله خالصا من قبل نفسه» صحيح بخاري (6021)

«عرض كردم اى رسول الله! كيست آن كه بيشتر از بقيه مردم به شفاعت شما خوشبخت مىگردد و فرمودند: «كسى كه از ته دل با اخلاص لا إله إلا الله بگويد».

پس اى بندگان الله! ودوستداران ايمان واخلاص! بكوشيد كه در عمل اخلاص پيشه كنيد كه مخلصان در سايه رحمت وحفاظت پروردگار خواهند بود واز نيرنگ شيطان و وحسرت وزيان و نجات خواهند يافت چنانكه از زبان شيطان مىفرمايد:

( قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَلَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ 39 إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ 40 ) [الحجر:39 - 40]

«(شيطان) گفت پروردگارم! به علت اينكه مرا گمراه كردى من حتماً زندگى دنيا را در چشم آنان مزين جلوه خواهم داد وهمه گيشان را گمراه خواهم كرد مگر بندگان مخلص ترا».

شرط الله متعال براى پذيرش توبه وجود اخلاص است كه در عملشان مخلص باشند چنانكه مىفرمايد:

( إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا 146 ) [النساء: 146]

«مگر كسانى كه توبه كردند وگذشته شان را اصلاح نمودند وبه ريسمان الله چنگ زدند و ودينشان را براى الله خالص كردند اين گروه با مؤمنانند وبزودى الله به مؤمنان پاداش عظيمي عنايت خواهد فرمود».

عمر فاروق - رضي الله عنه - به صحابي جليل القدر أبو موسى أشعرى رضي الله عنه نوشتند: «كسى كه نيتش خالص باشد الله متعال اصلاح بين او ومردم را به عهده مىگیرد »

و(شير خدا؛ داماد وپسر عموی رسول الله؛ وپدر زن عمر فاروق وپدر حسنین) على مرتضى - رضي الله عنه - مىفرمايد: «از كم بودن عمل نگران نباشيد و نگران اين باشيد كه مبادا عمل قبول نشود».

پس اى مسلمانان! به اين ركن بزرگ (يعني اخلاص) چنگ بزنيد ودر ازاى عملتان و فقط طالب رضاى الله وحصول سعادت آخرت باشيد و نيتها واراده هاى خود را خالص كنيد. وبا آنچه پيامبر گرامیتان -صلي الله عليه وآله وسلم- مشروع قرار داده به الله تقرب جوئيد.

چنانکه الله متعال مىفرمايد:

( قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُوا لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا 110 ) [الكهف: 110]

«كسى كه آرزوى ملاقات پروردگارش را دارد بايد عمل نيكو انجام دهد وهيچ أحدى را در پرستش پروردگارش شريك نگرداند».

بارك الله لي ولكم في القرآن العظيم ونفعني وإياكم بما فيه من الآيات والذكر الحكيم ونفعنا بهدي سيد المرسلين وقوله القويم أقول قولي هذا وأستغفر الله لي ولكم ولسائر المسلين والحمد لله رب العالمين.

الحمدلله العزيز الغفور و العليم بذات الصدور أحمده سبحانه وأشكره وأتوب إليه وأستغفره وأشهد أن لاإله إلا الله وحده لاشريك له و الحليم الشكور وأشهد أن نبينا وسيدنا محمداً عبده ورسوله و أرسله الله رحمة للعالمين و اللهم صلي وسلم بارك على عبدك ورسولك محمد وعلى آله وصحبه أجمعين.

أما بعد:

اى بندگان الله ! درهمه حال از الله بترسيد كه الله متعال آنچه در دل داريد مىداند وكردار شما را مى بيند و اى بندگان الله ! در طلب رضاى الله با وى صادق باشيد و واز خشم وانتقام او حذر كنيد از آلوده شدن به محرمات بپرهيزيد و وهمواره در مسير ديندارى اخلاص را در دلهايتان نهادينه كنيد.

زيرا كه اين منهج پيامبر گرامی مان( صلوات الله عليه ) است و با همين اخلاص است كه اعمالتان پاك ودرجات تان بالا وباطنتان منور مىگردد.

الله متعال خطاب به رسول مكرم صلي الله عليه وآله وسلم- مىفرمايد:

( قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّينَ 11 وَأُمِرْتُ لِأَنْ أَكُونَ أَوَّلَ الْمُسْلِمِينَ 12 قُلْ إِنِّي أَخَافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ 13 قُلِ اللَّهَ أَعْبُدُ مُخْلِصًا لَهُ دِينِي 14 ) [الزمر:11 - 14]

«بگو: (اى پيامبر!) بدرستيكه من امر شده ام كه الله را مخلصانه پرستش كنم ودين (و عبادت) م را فقط براى او خالص گردانم و وامر شدهام كه اولين مسلمان باشم و بگو: اگر من نافرمانى پروردگارم را بكنم از عذاب روز بزرگ مىترسم و بگو فقط الله را مى پرستم ودين (و عبادت) م را فقط براى او خالص مى گردانم».

و مىفرمايد: ( فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّينَ 2 أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ ) [الزمر:2 - 3] «پس او را پرستش كن در حالى كه تمامى عبادات را براى او خالص گردانى و بدانيد كه عبادت خالص فقط براى اوست».

از صحابي گرامي جبير ابن مطعم - رضي الله عنه - روايت است كه رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند:

«سه چيز است كه قلب بنده مسلمان از آن بى نياز نيست و اخلاص در عمل و ونصيحت كردن حاكمان ورهبران مسلمين و وهمراه بودن با جماعت مسلمانان». روايت از احمد( 13349).

معناى حديث اين است كه اين سه خصلت دلها را اصلاح مىكند پس كسى كه بدانها چنگ بزند الله دلش را از مكر وخيانت وفتنه انگيزى پاك مىگرداند.

اي بندگان الله ! بدانيد كه مانند هر عمل ديگری اخلاص نیز ثمراتی دارد؛ از بارزترین ثمرات اخلاص می توان موارد ذیل را بر شمرد:

تحقق توحيد ويكتاپرستی وسالم ماندن از شرک ونفاق.

داخل شدن به بهشت ونجات از آتش دوزخ.

قبول شدن اعمال و چند برابر شدن آن.

آمرزش گناهان. البته شرک بدون توبه بخشیده نمی شود.

چشیدن حلاوت وشیرینی عبادت ورشد وترقی در مقامات آن.

رستگار شدن به شفاعت رسول گرامی صلی الله علیه وآله وسلم در روز قیامت.

بدست آوردن کمال امنیت وآرامش وهدایت در دنیا وآخرت.

امام أحمد با سند معتبر از رسول الله صلى الله عليه وسلم روايت مي كنند كه فرمودند:

«إن أخوف ما أخاف عليكم الشرك الأصغر قالوا: وما الشرك الأصغر يا رسول الله؟ قال: الرياء و يقول الله تعالى يوم القيامة إذا جازى الناس بأعمالهم: اذهبوا إلى الذين كنتم تراؤون في الدنيا و فانظروا هل تجدون عندهم جزاء»

يقينا چیزی که بیش از همه به خاطر آن بر شما می ترسم شرک اصغر است صحابه عرض كردند اي رسول الله شرك اصغر چيست؟ فرمودند: ريا ؛ الله متعال هنگامی که در روز قیامت پاداش اعمال بندگانش را بدهد به ريا كاران خواهد گفت: بروید نزد کسانیکه اعمالتان را در دنيا به آنها نشان می دادید وببينيد آيا پاداشی نزد آنان میابید؟

مسند أحمد (429)

پروردگارا! در تمامى گفتارها وكردارها ونيتها وارادههايمان به ما وهمه مسلمين اخلاص كامل عنايت بفرما.

) إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا 56 ) [الأحزاب: 56]

«اللهم صل على محمد وعلى آل محمد كما صليت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إنك حميد مجيد . اللهم بارك على محمد وعلى آل محمد كما باركت على إبراهيم وعلى آل إبراهيم إنك حميد مجيد «. اللهم صل على محمد وأزواجه وذريته كما صليت على آل إبراهيم وبارك على محمد وأزواجه وذريته كما باركت على آل إبراهيم إنك حميد مجيد .»

اللهم اغفر لنا ولآبائنا وأمهاتنا وجميع المؤمنين والمؤمنات والمسلمين والمسلمات الأحياء منهم والأموات و برحمتك يا أرحم الراحمين و اللهم آتِ نفوسنا تقوها وزكها أنت خير من زكاها و أنت وليها ومولاها و ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار. عباد الله! إن الله يأمر بالعدل والإحسان وإيتاء ذي القربى و وينهى عن الفحشاء والمنكر والبغي و يعظكم لعلكم تذكرون.