رابطه انسان با خدا

الحمد لله منزل الكتاب و هدى وذكرى لأولي الألباب و والصلاة والسلام على نبينا محمد المفضل على البشر بجوامع الخطاب و وعلى آله المطهرين والأصحاب.

وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له و وأشهد أن محمداً عبده ورسوله شهادة تنجي صاحبها يوم الحساب.

( يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا 1 ) [النساء: 1]

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ 102 ) [آل عمران: 102]

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا70 يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا 71 ) [الأحزاب:70 - 71]

أما بعد:

برادران وخواهران مسلمان

رسول الله ﷺ کالبدی از خوبی وصفات والا ودر حقیقت قرآنی زنده بودند که با دو پا روی زمین خاکی بین انسانها قدم میزدند و وکسی را توان شمردن صفات خوب ايشان نیست و رسول الله ﷺ تجسمي خوبیها وزیبائیها بودند و وهر حرکتشان شایان ثنا ومدح.

از این دریای بی ساحل خوبیهايي چون در ومرجان بیرون میکشیم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

اخلاق پسندیده ونیکوی آن حضرت وصفات کمالشان از چنان مقام والایی برخوردار بود که پروردگار عالمیان در وصف ايشان چنین فرمودند:(وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ 4 ) [القلم: 4]

(تو داراي خوي وصفات پسنديده وافعال حميده هستي).‏

البته هیچ جای تعجبی نیست و چه خودشان فرمودند:

«إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاقِ»

الله متعال مرا برانگیخته تا مکارم برترین اخلاق را کامل کنم .

آری! نفرمودند: قواعد اخلاق را پایه گذاری کنم و بلکه سخن از مکارم اخلاق اخلاق بسیار شایسته زدند.

رسول الله ﷺ نمادی است از اخلاق بسیار والا ونمونه و نه آنچه همه خوش اخلاقها میتوانند بدان دسترسی داشته باشند!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

در رحمت ومهر وشفقت به ملت اسلام وبه تمام بشریت نمادی بودند از آقائی وسروری و تا بدانجا که ندای آسمان در حق ایشان چنین فرمود:

( وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ 107 ) [الأنبياء: 107]

«و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم».

الله متعال در جائی دیگر میفرمایند: ‬‬‬‬‬‬‬‬

( وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا 43 ) [الأحزاب: 43]

«او نسبت به مؤمنان همواره مهربان بوده است!»

و در سوره مبارک آل­عمران آمده است: ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

( فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ) [آل عمران: 159]

«پس به [بركت] رحمت الهى و با آنان نرمخو [و پُرمِهر] شدى و واگر درشت خوی وسخت دل بودی از پیرامونت پراکنده می شدند».

و خود آن حضرت نیز درباره خویش چنین فرمودند:

«يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا أَنَا رَحْمَةٌ مُهْدَاةٌٌ»

«ای مردم من رحمتی هستم که به انسانیت هدیه شده ام .‬‬‬‬‬‬‬‬»

آری ای مسلمانان با این اخلاق نیکو وپسندیده بود که رسول الله ﷺ توانستند به دلها نفوذ کنند وانسانها را شیفتۀ خود نمایند.

انس بن مالک یار وهمراه پیامبر ﷺ روایت میکند: روزی همراه با رسول الله ﷺ در مسجد بودیم. مردی روستائی از راه رسید و ودر گوشهای از مسجد شروع کرد به ادرار کردن! ‬‬‬‬

یاران پیامبر اکرم ﷺ از دیدن این صحنه مات ومبهوت شده و داد زدند: وای.. وای؟..‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

پیامبر ﷺ فرمودند: رهایش کنید و وحشت زده اش نکنید!‬‬‬‬‬‬‬‬

همه ساکت شدند تا روستائی بیفرهنگ کارش را تمام کرد.‬‬

سپس پیامبر ﷺ به نرمی او را صدا زده و با لطافت ومهربانی بدو گفت: این مسجد وخانۀ پروردگار است و ودر آن شاشیدن ویا آشغال ریختن روا نباشد و مسجد جای عبادت وذکر ونیایش پروردگار وتلاوت قرآن است.

سپس یکی را فرستادند تا سطل آبی آورده و بر جایی که نجس شده بود بریزد .

از تصاویر مهر وسروری آقایمان به این حکایت گوش فرا دهید:

جوانی پریشان ومست باده ای و خدمت آن حضرت ﷺ رسیده گفت: یا رسول الله! به من اجازه بده زنا کنم!!‬‬‬‬‬‬‬‬

افرادی که در آنجا بودند بسیار خشمگین شده سرش داد کشیدند: خفه شو و این چه حرفی است و...

پیامبر اکرم ﷺ در کمال آرامش ومهر وعطوفت به جوان حیران فرمودند: بیا نزدیک من بنشین.

آن جوان به پیامبر ﷺ نزدیک شد. آن حضرت به آرامی به او فرمودند: آیا زنا را برای مادرت میپسندی؟‬‬‬‬‬‬‬‬

جوان شرمسار وپریشان گفت: قربانت گردم سرورم و نه به الله قسم!

پیامبر ﷺ به آرامی فرمودند: وهمچنین دیگران آنرا برای مادرانشان نمیپسندند. آیا فاحشه را برای دخترت میپسندی؟‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

جوان حیرت زده گفت: فدایت شوم سرورم و نه به الله سوگند.

رسول الله ﷺ در کمال آرامش به او فرمودند: وهمچنین سایر مردم آنرا برای دخترانشان نمیپسندند. آیا زنا را برای خواهرت روا میدانی؟‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

جوان با شرمندگی گفت: قربانت روم سرورم و نه به الله سوگند.

پیامبر ﷺ فرمودند: وهمچنین دیگران آنرا برای خواهرانشان روا نمیدارند. آیا فاحشه را برای عمهات میپسندی؟‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

جوان پریشان گفت: نه به الله سوگند و فدایت شوم.

پیامبر فرمودند: وهمچنین دیگر مردم آنرا برای عمههایشان قبول نمیکنند. آیا آنرا برای خالهات روا میداری؟‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

جوان سرشکسته گفت: نه قسم به پروردگارم و الهی فدایت شوم.

رسول الله ﷺ فرمودند: وهمچنین دیگران آنرا برای خالههایشان روا نمیدارند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

سپس در کمال مهر وشفقت پدری دستان مبارکشان را بر سينۀ جوان گذاشته وبه درگاه پروردگار عالمیان دعا کردند: بارالها! گناهان این مرد را بیامرز و وقلبش را پاک گردان و وشرمگاهش را حفاظت کن.

از آنروز به بعد آن جوان بسیار نیکوکار وپرهیزکار گشته هرگز با چشم بد به دخترهای مردم نگاه نکرد .‬‬‬‬‬‬

این است روش آقا وسرورم؛ رسول الله ﷺ ...

با این اسلوب زیبا و وبا مهر وشفقت پدری و پیامبر اکرم ﷺ به قلب آن جوان راه پیدا کرده و زشتی وقباحت آنچه در پی آن بود را برای او روشن نمود. واین باعث شد او جوانی پرهیزکار وپاک دامن وخدا ترس شود.

برادران وخواهران عزيز:

ارتباط قلبي با الله متعال هم يكي از نعمتهای بزرگ پرودگار متعال می باشد واین ارتباط به سبب اعمالی میسر می گردد که خالص برای الله متعال باشد و اعمال قلبی بسیار مهم است و چرا که انسان با آن می‏تواند نزد الله متعال به درجه‏هایی نایل شود و در حالی که نشسته باشد وعملاً کاری انجام نداده باشد و البته این بدین معنا نیست که هرگز کار نیکی انجام ندهد وهرگز نمازی نخواند و نه و بلکه ممکن است کسان دیگری باشند که بيشتر از شما کار کنند و یعنی بیشتر نماز بخوانند و صدقه بدهند وحج کنند و مساجد را پاکیزه نگه دارند و وطاعتهای دیگر انجام دهند و اما از لحاظ مرتبه ودرجه پایینتر از شما باشند و چرا؟!

زیرا شما با اعمال دل می‏توانید نزد الله متعال مراتب بالاتری را به دست بیاورید و واز آن جهت که کار دل خود در بسیاری مواقع بیشتر از کار اندامهای دیگر و انسان را بالا می‏برد.

برای نمونه ابوبکر صدیق رضي الله عنه به خاطر این که بیشتر از همه نماز شب و روزه وشب زنده‏داری داشت از امت اسلامی پیش نیفتاده است و زیرا چه بسا در میان آنها کسانی دیگری هم بوده‏اند که از ابوبکر رضي الله عنه بیشتر عبادت مي كرده‏اند و اما ابوبکر رضي الله عنه به خاطر چیزی که در دلش آرام گرفته بود و گوی سبقت از آنها ربود.

پس اگر این اعمال در سینه‏‏ی انسان تحقق یابد و او را از کسانی که آن را ندارند و بالاتر می‏برد... این چیزهایی است که باید به آن توجه داشت. شما وقتی نماز می‏خوانید بر می‏خیزید ورکوع می‏کنید و روزه می‏گیرید و می‏آیید ومی‏رویید و رمی جمرات می‏کنید و دور کعبه می‏گردید و وضو می‏گیرید و اینها اعمال اندامهای بدن است و در قضیه‏ی دل کارهایی هست که از اینها کم اهمیت‏ تر نیست و بلکه بالاتر ووالاتر از آن است و با وجود این که لازم است این دو با هم جمع گردند.

اما گاهی انسان با زیرکی و تفکر وایمان خویش به مراتبی می‏رسد بالاتر از کسی که بیشتر از او اعمال ظاهری دارد. ابن قیم رحمه الله می فرماید: «راه خشنودی ومحبت و انسان را حرکت می‏دهد هر چند او در بستر خود آرمیده باشد و و چند مرحله او را پیش می‏برد!».

اگر انسان با خویشتن خویش بیندیشد ودر درون خود بگوید که هر اتفاقی بیفتد از پروردگار خشنود است و مطمئن است که این برای او بهتر است وبگوید پروردگارا بهتر می‏دانی و من نمی‏دانم تو دانای مطلق هستی و من ناتوانم تو توانایی و تو صاحب عزت هستی ومن خوار وبی‏مقدار و وهمچنان در دل خود این احساس را داشته باشد وبا خود تکرار کند و در دلش این احساسات را بپروراند و یعنی تأمل وتفکر و همین او را نزد الله عزوجل به درجات والایی می رساند و او را به الله متعال نزدیک می‏گرداند و هر چند دیگران از لحاظ کارهای فیزیکی از او فعالتر باشند.

برادران وخواهران مسلمان... دنیا خانهای است که از سختی ودرد خالی نیست وانسان در آن از غم وغصه در امان نمیماند. رسول الله (صلی الله علیه وعلی آله وسلم) میفرماید: «الدُّنْيَا سِجْنُ الْمُؤْمِنِ و وَجَنَّةُ الْكَافِرِ»[مسلم]

«دنیا زندان مومن وبهشت کافر است».

آنکه در حال اهل این زمانه تامل کند خواهد دید افسردگی ودلتنگی ونگرانی به علت دلمشغولیهای فراوان وبیماریهای مختلف روانی بسیار شده است. تا جایی که کار برخی از آنان به خودکشی رسیده است. برای همین به شدت نیاز است تا روش ومنهجی که باعث به وجود آمدن «حیات طیبه» وزندگی خوش میشود شناخته شود. روشی که به واسطۀ آن سینهها گشوده شده وشادی وبهجت وسرور به بار آورد.

برادران وخواهران... این تاملی است در اسباب به دست آمدن این خواستههای باارزش واین معانی بلند و بر اساس منهج دو «وحی» یعنی کتاب وسنت و وسیرت سرور پیامبران صلی الله علیه وعلی آله وسلم

نخستین این اسباب محقق گرداندن ایمان به الله متعال است. ایمانی که محبت الله ورسولش را به وجود میآورد و واینکه ترس وامید را تنها برای الله قرار دهیم وکارها را به او بسپاریم ودر کنار حدود او بایستیم واز آن تجاوز نکنیم:

( مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ 97 ) [النحل: 97]

(هر كس از مرد يا زن كار شايسته كند ومؤمن باشد قطعا او را با زندگى پاكيزه‏اى حيات [حقيقى] بخشيم ومسلما به آنان بهتر از آنچه انجام مى‏دادند پاداش خواهيم داد)

( وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا 2 ) [الطلاق: 2] (... وهر که تقوای الله را پیشه سازد [الله] برایش راه برون رفتی قرار خواهد داد)

سعادت وخوشبختی در طاعت الهی است وشادی وسرور در عبادت او... از سویی دیگر بدبختی با همۀ معانی خود وتنگی وسختی زندگی به مفهوم کامل خود و در شرک به الله وبدعت در دین ودر گناهان وبدیها است. آنچه انسان بدکار دچار آن میشود مانند دلتنگی وسنگدلی وغم وغصه و تنها مجازاتی است زودهنگام وچنانکه ابن قیم رحمه الله می فرماید: جهنمی است در دنیا وپیش از آخرت.

الله متعال میفرماید: ( وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا ) [طه: 124] (هر كس از ذکر (ياد) من روی بگرداند در حقيقت زندگى تنگ [و سختى] خواهد داشت)

ای انسان مسلمان... بدان تنها کسی که تدبیر امور در دست اوست الله متعال می باشد و واو نست به بندۀ مومنش از خودش نیز مهربانتر است... پس در برابر او سجده بیاور وبه او اعتماد کن وبه فضل وکرم او امیدوار باش تا زندگیات خوش شود وقلبت آرام گیرد وشادیات افزون گردد واگر بر الله توکل کردهای خود را اسیر خیالات واوهام بد مکن.

( وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ) [الطلاق: 3]

(...و هر كس بر الله توکل كند او براى وى بس است‏...)

یعنی الله او را در همۀ کارهایش ودر همۀ چیزهایی که برایش مهم است و کافی خواهی بود.

سبب دوم برای به دست آوردن خوشبختی صبور بودن است در هنگام مصیبتها وتنگناها... رسول الله (صلی الله علیه وعلی آله وسلم) میفرماید:

«عَجَبًا لِأَمْرِ الْمُؤْمِنِ و إِنَّ أَمْرَهُ كُلَّهُ خَيْرٌ و وَلَيْسَ ذَاكَ لِأَحَدٍ إِلَّا لِلْمُؤْمِنِ و إِنْ أَصَابَتْهُ سَرَّاءُ شَكَرَ و فَكَانَ خَيْرًا لَهُ و وَإِنْ أَصَابَتْهُ ضَرَّاءُ و صَبَرَ فَكَانَ خَيْرًا لَهُ» (مسلم)

«عجیب است کار مومن که همۀ امورش برایش خیر است و واین خصوصیت نیست مگر برای انسان مومن و که اگر خوبی وخوشی به او برسد شکر کرد و که این برایش خیر خواهد بود واگر ناخوشی وزیانی به او رسد صبر کرد که این نیز برایش خیر خواهد شد» [به روایت امام مسلم]

أقول قولي هذا و وأستغفر الله لي ولكم و فاستغفروه إنه هو الغفور الرحيم.

الحَمْدُ لِلهِِ رَبِّ العَالمِينْ و وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلىَ نَبِينّا مُحَمّدٍ و وَعَلى آلِهِ وَأصْحَابهِ وَمَنْ دَعَا بِدَعْوَتِهِ إلىَ يَوْمِ الدِّيْن.

أمّا بعد:

الله سبحانه وتعالى مي فرمايد:

( إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ ) [الحجرات: 10]

«در حقيقت و مؤمنان باهم برادرندپس ميان برادرانتان صلح وصفا برقرار کنید»

در صحیح مسلم از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده که فرمودند: «المُسْلِمُ أَخُو المُسْلِمِ لاَ يَظْلِمُهُ وَلاَ يُسْلِمُهُ» «مسلمان برادر مسلمان است و نه بر او ستم ميكند ونه او را وا ميگذارد ونه او را تسليم دشمن ميكند».

از سوی دیگر خُلق وخوی مردم متفاوت بوده و احساسات و علم و ذکاوت و مزاج وادراکشان مختلف وآرزوها ورویکردهایشان گوناگون است ... وهمین امر باعث میشود که دعوتگر باید به انتخاب راه [برای برقراری ارتباط ودعوت] بپردازد و وراههای مناسب برای هر یک از این سرشتهای مختلف وعقلهای متفاوت برگزیند.

آری و بعضی از مردم زود خشمگین میشوند و وبعضی نرم خوترند و بعضی تحصیلکرده وبعضی بیسواد و بعضی در جامعه با قدر ومنزلتاند وبرخی دیگر فاقد آن.

و بلکه علی رضی الله عنه در بیانی در توصیف قلوب بصورت کلی میفرماید:

همۀ قلبها وحشی ورام نشدنیاند وهر کسی با آنها الفت یابد به او استقبال نشان میدهند.

علی رضی الله عنه آنها را به حیواناتی غیر اهلی تشبیه کرده که به صورت سرشتی الفت نمیشناسند واین مسأله در میدان نصیحت ودعوت آشکار میگردد والله اعلم .

آیا کسی راضی میشود که جهل یا ناآگاهی ویا تصرف ناشایست در کارها را به او نسبت دهیم. انسانی که جاهل خوانده شود به شدت خشمگین میگردد و ولذا میبینیم چنانچه اشتباهی به او گوشزد شود عصبانی میگردد وبعد از اینکه به حقیقت پی برد در صدد مقابله با آن برمیآید از ترس اینکه مبادا جهل [گذشتهاش] آشکار گردد.

در مجال وعرصه دعوت و شخصی که در صدد ایجاد ارتباط ونزدیکی با وی هستیم دوری میگزیند و بلکه شاید به انگیزه دفاع از خود و اذیت وآزار هم برساند و وهر کس که در تربیت دادن غیر اهلیها حکمت وبصیرت به کار برد إن شاء الله در هدایت کردن مردم موفق خواهد بود.

کسی تربیت موفقی دارد که بر جنبه خوب موجود و در مردم تأکید کرده و بدون ارتکاب ریا و به خاطر عنایت واهتمام به تربیت یافتگانش اشتباهات وحماقتهایشان را نادیده بگیرد و تا اینکه به سرچشمه خیر ونیکی در درونشان نفوذ میکند و در این هنگام بذر محبتش در دل تربیت یافتگان کاشته شده واعتمادشان را جلب کرده است.

مقداری سعه صدر واحاطه به سرشت انسانها ضامن تحقق خیر در مردم است به گونهای که تعداد زیادی گمانش را نمیبرند. باید ملاحظه توانمندیهای مدعو ومستوای احساساتش را نیز اضافه کرد و چیزی به او گفته نشود که عقلش توانایی هضم آن را ندارد که نتیجه آن یا نفرت وسرگردانی است ویا پریشانی خاطر واندیشه وافتادن در تاریکی فتنه وآشوب.

انتخاب اوقات مناسب یکی از نشانههای بزرگ وتأثیرگذار حکمت ووجود آن است که بیان جامعی از ابن مسعود رضی الله عنه آن را متبلور نموده است: قلب مردمان گاهی متمایل بوده اقبال میکنند. وگاهی هم پشت کرده وبریدهاند و به هنگام تمایل واقبالشان آنان را دریابید و وبه هنگام بریدن وپشت کردن رهایشان سازید.

در مقابل مسائلی که در مورد اصناف وطبقات مردم و خُلق وخویهای متفاوت مردم وملاحظه وقایع ومناسبتها و... گفتیم. دقت نظر در مورد آن چیزی که به سویش میخوانیم نیز بسی مهم است وبیشک حکمت مقتضی تأمل در مراتب امور دعوت است تا اینکه به ترتیب اهمیت عرضه شوند و ولذا قضایای عقیده واصول دین وآئین در درجه اول قرار میگیرد و زیرا اگر این مسائل در بندهای صحیح نباشند و کار نیک وعمل شایسته برایش سودمند نخواهد بود:

( قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا 103 الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا 104 أُولَئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآَيَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلَا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَزْنًا 105 ) [الكهف:103 - 105]

«بگو: آیا به شما خبر دهم زیانکارترین مردم كيست؟* کسانی هستند که كوششهايشان در زندگي دنيا گم ونابود شده با اين حال گمان میكنند كار نيك انجام میدهند. آنها كساني هستند كه به آيات پروردگارشان ودیدار او كافر شدند به خاطر همين كفر به مبدأ ومعاد اعمالشان نابود شد و لذا روز قيامت ميزاني براي آنان برپا نخواهيم كرد».

در دعوت و هم کلیات هست وهم جزئیات و هم واجبات وهم مستحبات و هم محرمات وهم مکروهات و هم قضایای بزرگ وهم قضایای کوچک ... هر کدام باید جایگاهش شناخته شده وسرجای خودش قرار داده شود.

گمان میکنم مسأله واضحتر از آن باشد که نیاز به تفصیل سخن باشد وبه عنوان سند ومدرک به روش معاذ بن جبل رضی الله عنه بنگرید که به عنوان نماینده وفرستاده پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم به یمن رفت ومنهج وروشش را پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم با این فرموده خود برایش ترسیم کرد:

«إِنَّكَ تَقْدَمُ عَلَى قَوْمٍ مِنْ أَهْلِ الكِتَابِ و فَلْيَكُنْ أَوَّلَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَى أَنْ يُوَحِّدُوا اللَّهَ تَعَالَى و فَإِذَا عَرَفُوا ذَلِكَ و فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ خَمْسَ صَلَوَاتٍ فِي يَوْمِهِمْ وَلَيْلَتِهِمْ و فَإِذَا صَلَّوْا و فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ زَكَاةً فِي أَمْوَالِهِمْ و تُؤْخَذُ مِنْ غَنِيِّهِمْ فَتُرَدُّ عَلَى فَقِيرِهِمْ» (بخاري)

«به درستی که به میان قومی از اهل کتاب میروی ولذا اولین چیزی که باید آنها را به سویش بخوانی شهادت به وحدانیت الله ورسالت محمد صلی الله علیه وآله وسلم است. اگر در این مورد اطاعت کردند به آنها یاد بده که الله در هر شبانهروز پنج وعده نماز بر آنها فرض کرده است. واگر در این مورد اطاعت کردند پس به آنها یاد بده که الله زکات را بر آنها فرض کرده و از ثروتمندانشان گرفته شده وبه فقرایشان داده میشود».

عباد الله! صلوا وسلموا على من أمرتم بالصلاة والسلام عليه في قوله سبحانه: ) إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا 56 ) [الأحزاب: 56]

و اللهم فصلِّ وسلِّم على عبدك ورسولك محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين و والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين.

اللهم ارضَ عن الصحابة الأخيار و وآل البيت الأبرار و اللهم إنا نشهدك حب نبيك و وأهل بيت نبيك و وأصحاب نبيك و ومن سار على نهج نبيك صلى الله عليه وآله وسلم.

اللهم وفقنا لِمَا تحب وترضى و اللهم انصر الإسلام والمسلمين و ودمر أعداءك أعداء الدين.

اللهم اغفر لنا ولآبائنا وأمهاتنا وجميع المسلمين الأحياء منهم والميتين و برحمتك يا أرحم الراحمين و اللهم آتِ نفوسنا تقوها وزكها أنت خير من زكاها و أنت وليها ومولاها و ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار.

عباد الله! إن الله يأمر بالعدل والإحسان وإيتاء ذي القربى و وينهى عن الفحشاء والمنكر والبغي و يعظكم لعلكم تذكرون.