فضيلت دهه اول ماه ذى الحجه

الحمد لله على ما خَصَّنا به من الفضلِ والإكرام و فما زال يُوالي علينا مواسمَ الخير والإنعام و ما انتهى شهر رمضان حتى أعقبَه بأشهر الحج إلى بيته الحرام. وأشهدُ أنَّ لا إله إلا الله وحده لا شريك له في ربوبيته وإلهيته وأسمائه الحسنى وصفاته العظام و وأشهدُ أنَّ محمداً عبده ورسوله. أفضلُ مَنْ صلَّى وصام ووَقَفَ بالمشاعر و وطاف بالبيت الحرام. صلَّى الله عليه وعلى آله وأصحابه البررة الكرام. وسلَّم تسليماً كثيراً. أما بعد:

الله رحمن می فرماید: ( وَالْفَجْرِ 1 وَلَيَالٍ عَشْرٍ 2 وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ 3 ) [الفجر: 3]

«به سپیده دم (صبحگاهان) سوگند* وبه شبهای ده گانه سوگند* وبه جفت وتاق(هر چیزی) سوگند!» ابن كثير رحمه الله در تفسير خود مي نگارد: منظور از اين ده شب دهه ذي الحجه است همانطور كه ابن عباس رضي الله عنهما وابن زبير رضی الله عنهما ومجاهد وديگران فرموده اند. (رواه البخاري)

برادران وخواهران مسلمان! الله متعال از بین شهرها مکه را بعنوان بهترین شهرهای دنیا قرار داده. واز بین روزها و روز جمعه وده روز اول ذی الحجه را افضل ترین روزها قرار داده واز بین ماه ها ماه رمضان را واز بین شب ها شب قدر را. فضل واحسان الله بر بندگان از حدود حساب خارج است واز جمله فضل هاي الله بر بنده گانش اين است كه مواسم واوقات طاعات وعبادات را برايشان فراهم آورده است و تا در آن مواسم واوقات به اعمال خوب وصالح قيام نموده و وبخاطر كسب رضاي الله همه بكوشند. واز جمله ی اين مواسم پر فيض وبركت همين ده روز ذي الحجه است كه الله جل جلاله در قرآن كريم به اين روزها سوگند ياد كرده است و ودر موضع دیگر میفرماید: ( وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ ) [الحج: 28] «و نام الله را در روز های مشخص ياد كنند». ابن عباس رضي الله عنهما در تفسير آن مي فرمايد: يعني روزهاي دهگانه ذي الحجه/تفسير ابن كثير. وهمچنان رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم براي استفاده وغنيمت شمردن اين روزها مردم را تشويق نموده فرموده اند: «ما مِنْ أَيامٍ العَمَلُ الصَّالِحُ فِيهَا أَحَبُّ إِلى اللَّهِ مِنْ هَذِهِ الأَيَّامِ» يَعْني: أَيَّامَ العَشْرِ و قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ و وَلاَ الْجِهَادُ في سَبِيلِ اللَّهِ؟ قَالَ: «ولاَ الْجِهَادُ في سَبِيلِ اللَّهِ و إِلاَّ رَجُلٌ خَرَجَ بِنَفْسِهِ و وَمَالِهِ فَلَمْ يَرجِعْ منْ ذَلِكَ بِشَيْءٍ» روایت بخاري. «روزهایی نیست که عبادت در آنها نزد الله محبوبتر وپسندیدهتر از این ایام (یعنی دههی اول ذیالحجه) باشد» و گفتند: ای رسول الله! حتی جهاد در راه الله نیز از آن محبوب تر نیست؟ فرمودند: «جهاد در راه الله نیز از آن محبوب تر نیست و مگر (جهاد) مردی که با جان ومال خود و برای جهاد خارج شده وهیچکدام را باز نیاورده (شهید شده) باشد». پس بر هر مسلمان عاقل ودانا لازم است اين مواسم واوقات را بنهايت خوشي وشادماني استقبال نموده وغنيمت بشمارند.الله مهربان بر بندگان منت نهاد وراه های مختلف کسب ثواب را برای آنان گشود ودر برابر هر عمل نیک چندین برابر پاداش میدهد و چنانکه می فرماید: ( مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ) [الأنعام: 160] «هر کس کار نیکی انجام دهد-پاداش- ده برابر دارد». همچنان پیامبر اکرم صلى الله عليه وآله وسلم میفرمایند: «إِنَّ اللهَ كَتَبَ الْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ ثُمَّ بَيَّنَ ذَلِكَ: فَمَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ فَلَمْ يعْمَلْهَا كَتبَهَا اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى عِنْدَهُ حَسَنَةً كَامِلَةً وَإِنْ هَمَّ بِهَا فَعَمِلَهَا كَتَبَهَا اللَّهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ إِلَى سَبْعِمَائِةِ ضِعْفٍ إِلَى أَضْعَافٍ كَثِيْرَةٍ و وَإِنْ هَمَّ بِسَيِّئَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْهَا كَتَبَهَا اللَّهُ عِنْدَهُ حَسَنَةً كامِلَةً و وَإِنْ هَمَّ بِهَا فَعَمِلَهَا كَتَبَهَا اللَّهُ سَيِّئَةً وَاحِدَةً». متفقٌ عليه. «پیامبر صلى الله عليه وآله وسلم از الله متعال روایت میکند که: «الله نیکیها وبدیها را نوشت وآنها را روشن کرد و پس هر کس قصد یک کار خوب وثواب کند وانجام ندهد و الله یک حسنهی کامل برای او مینویسد و واگر نیت کرد وکار نیک را انجام داد و ده حسنه برای او مینویسد وگاهی تا هفتصد حسنه وبیشتر و واگر قصد گناهی نمود وآن را انجام نداد و الله آن را یک حسنه کامل مینویسد؛ اما اگر قصد آن معصيت را کرد وآن را انجام داد و الله آن را تنها یک گناه ثبت میفرماید». قرآن کریم اصولا مومنان در كارهاي خير تشویق نموده میخواهد از يك ديگر سبقت جويند. وبي توجه به ديگري ويا وجود ديگري در كارهاي خير شتاب ورزند وبا درنگ و زمان را از دست ندهند از ايشان مي خواهد كه در كارهاي خير از يك ديگر سبقت گيرند ومسابقه برقرار كنند. لذا در دهه ذی الحجه مستحب است مسلمان اعمال زیر را انجام دهد:

نماز: در اين ايام زود رفتن براي انجام فرائض در مسجد وبسيار انجام دادن نوافل مستحب است زيرا اين اعمال از بهترين اسباب نزدیکی است. ثوبان رضی الله عنه مي فرمايد: شنيدم رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند: « عَلَيْكَ بِكَثْرَةِ السُّجُودِ لِلَّهِ فَإِنَّكَ لاَ تَسْجُدُ لِلَّهِ سَجْدَةً إِلاَّ رَفَعَكَ اللَّهُ بِهَا دَرَجَةً وَحَطَّ عَنْكَ بِهَا خَطِيئَةً » روایت مسلم «بر تو باد بسيار سجده کردن براي الله و كه تو سجده اي براي الله نمي بري مگر آنكه الله تو را به خاطر آن درجه اي بالا مي برد وگناهي از گناهانت پاك مي كند» واين فضيلت در تمام سال وجود دارد.

روزه: از هنيده بن خالد رضی الله عنه از همسرش رضي الله عنها از برخي از همسران رسول الله صلي الله عليه وسلم روايت مي كند كه: «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وآله وسلم- يَصُومُ تِسْعَ ذِى الْحِجَّةِ وَيَوْمَ عَاشُورَاءَ وَثَلاَثَةَ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ». «رسول الله صلي الله عليه وسلم نهم ذي الحجه وروز عاشورا وسه روز از هر ماه را روزه مي گرفتند». (روایت امام أحمد وأبوداود والنسائي)

امام نووي رحمه الله درباره روزه ايام ده گانه مي فرمايد: روزه آن شديدا مستحب است.

تكبير وتهليل وتحميد گفتن: «قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: « ما من أيام أفضل عند الله ولا أحب إليه العمل فيهن من أيام العشر فاكثروا فيها من التهليل والتكبير والتحميد» شعب الایمان «هيچ ايامي بهتر از ایام دهگانه در نزد الله نيست وهیچ عمل صالحی نيست كه انجامش در اين ايام دهگانه نزد اوتعالی محبوبتر ازاینها باشد؛ پس در آنها بسيار تهليل (لا اله الا الله) وتكبير (الله اكبر) وتحميد (الحمدلله) بگوييد» نحوه تكبير: (الله اكبر و الله اكبر و الله اكبر كبيرا) و( الله اكبر و الله اكبر و لا اله الا الله و والله اكبر و الله اكبر و ولله الحمد). (الله اكبر و الله اكبر و الله اكبر و لا اله الا الله و والله اكبر و الله اكبر و الله اكبر و ولله الحمد).

*روزه روز عرفه: رسول الله صلي الله عليه وسلم در مورد فضیلت روزه گرفتن عرفه مي فرمايد: «يُكَفِّرُ السَّنَةَ الْمَاضِيَةَ وَالبَاقِيَةَ» رواه مسلمٌ. «کفارهی گناهان سال گذشته وسال آینده میشود» .

* غنیمت شمردن روز قرباني (نحر): بسياري از مسلمانان از عظمت وبزرگي اين روز غفلت مي ورزند حال آنكه برخي از علما بر اين نظر هستند كه اين روز مطلقا بهترين روز سال است حتي بهتر از روز عرفه. ابن قيم رحمه الله مي فرمايد: «بهترين روزها نزد الله روز نحر است كه همان روز حج اكبر است». چنانكه در سنن ابي داود از رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم روايت است كه فرمود: « إن أعظم الأيام عند الله يوم النحر و ثم يوم القر». «بزرگترين ايام نزد الله سبحانه وتعالي روز نحر است وپس از آن روز قَرّ» وروز قر يعني روز استقرار در مني كه روز 11 ذي الحجه است وگفته شده است كه روز عرفه بهتر است زيرا روزه اش كفاره گناهان دو سال است وهيچ روزي نيست كه الله متعال به اندازه روز عرفه انسانها را از آتش آزاد سازد و به اين دليل كه در اين روز الله متعال به بندگانش نزديك مي شود وبه خاطر اهل موقف (حجاجي كه در عرفات وقوف كرده اند) به فرشتگان مباهات مي كند. البته قول اول صحيح تر است زيرا حديثي كه درباره آن آمده معارضي ندارد والله اعلم. وچه روز عرفه بافضيلت تر باشد ويا روز نحر و انسان مسلمان چه حاجي باشد چه مقيم بايد در به دست آوردن اين فضايل واستفاده از فرصت كوشا باشد.

پس چگونه به استقبال اين روزهای خير برويم؟ شايسته است انسان مسلمان با توبه نصوح وصادقانه وبرگشتن از گناهان وترك آنها به استقبال اين روزهای خير برود زيرا اين گناهان است كه انسان را از فضل پروردگار محروم مي سازد. وهمچنين بايد با عزم صادق وجدي براي اغتنام اين فرصتها از اين روزهای مبارك استقبال كنيم وهر كه با الله صدق ورزد و الله نيز او را تصديق خواهد كرد ( وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ 69 ) [العنكبوت: 69]

«و كساني كه در راه ما جهاد كردند و قطعا آنها را به راه هاي خويش هدايت خواهيم كرد» پس برادر وخواهر مسلمان من! تا فرصت هست از آن استفاده ببر. الله ما را بر قدرداني اين روزها موفق بدارد.

بارك الله لي ولكم في القرآن العظيم ونفعني وإياكم بما فيه من الآيات والذكر الحكيم. أقول قولي هذا وأستغفر الله لي ولكم ولسائر المسلمين انه هو الغفور الرحيم.

الحمد لله حمدا يليق بجلال وجهه وعظيم سلطانه و وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له و وأشهد أن محمدا عبد الله ورسوله و صلوات الله وسلامه عليه وعلى آله وأصحابه ومن سار على نهجه إلى يوم الدين وبعد:

ای بندگان الله! یکی دیگر از اعمال مشروع در این دهه قربانی کردن است. اصل در قرباني آن است كه براي زنده ها مشروع است چنانكه رسول الله صلي الله عليه وسلم واصحابش براي خود وخانواده شان قرباني مي كردند اما اينكه برخي از مردم گمان مي كنند قرباني تنها براي مرده گان است و صحيح نيست واصل واساسي ندارد. لکن قرباني براي اموات سه حالت دارد:

1-به همراه افراد زنده براي آنها نيز قرباني شود؛ مانند اينكه فرد براي خود وخانواده اش قرباني كند وقصدش زنده گان واموات باشد (خويشاوندانش كه فوت نموده اند) ودليل اين قول قرباني كردن رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم براي خود وخانواده اش است در حالي كه برخي از خانواده او فوت كرده بودند.

2-اينكه فرد بر اساس وصيت متوفي برايش قرباني كند.

3-اينكه فرد به عنوان صدقه براي اموات به طور مستقل قرباني كند: واين جايز است وفقهاي حنبلي تقرير نموده اند كه ثواب آن به متوفي مي رسد (با قياس بر صدقه) اما آنچه مشخص است اين نوع قرباني سنت ومستحب نيست به دليل آنكه رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم براي هيچكدام از وفات کنندگانش به طور خصوصي قرباني ننموده است. نه براي حمزه سيد الشهداء رضی الله عنه ونه براي فرزندانش كه قبل از ایشان وفات كردند ونه براي همسرش ام المومنين خديجه رضي الله عنها كه از محبوب ترين همسرانش بود. واز هيچكدام از اصحاب پيامبر رضي الله عنهم اجمعين روايت نشده كه براي يكي از بستگان متوفي خود به طور خصوصي قرباني كرده باشند. همچنين كاري كه برخي از مردم انجام مي دهند وسال اول وفات ميت برايش قرباني مي كنند واعتقاد دارند كه در اين قرباني نبايد هيچ كس را شريك نمود و صحيح نيست. شايد اگر آنها مي دانستند مي توان از طرف خود وخانواده خود چه زنده گان وچه رفتگان قرباني نمود و چنين نمي كردند.

برادران مسلمان! وقتی شخص نيت قرباني كرد وماه ذي الحجه (چه با رويت هلال وچه با تكميل ماه ذي القعده) وارد شد؛ بر او حرام مي شود كه موي خود را كوتاه كند ويا چيزي از آن كم كند ويا ناخن خود را بگيرد ويا هر چيزي از پوست خود بگيرد تا اينكه قرباني را انجام دهد زيرا در حديث ام سلمه رضي الله عنها از رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم روايت شده كه ايشان فرمودند: « إِذَا دَخَلَتِ الْعَشْرُ وَأَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ يُضَحِّىَ فَلاَ يَمَسَّ مِنْ شَعَرِهِ وَبَشَرِهِ شَيْئًا» صحیح مسلم «اگر ماه ذي الحجه وارد شد ويكي از شما خواست قرباني كند و مو وناخن هايش را نگه دارد [كوتاه نكند]». واگر در وسط دهه ذي الحجه نيت قرباني كرد از زمان نيت اين كارها بر او ممنوع مي شود واگر قبل از نيت مو ويا ناخن خود را كوتاه كرده بر او اشكالي نيست. پس حكمت اين نهى چیست؟ از آنجا كه قرباني كننده در برخي از اعمال نسك يعني قرباني براي الله با حاجيان مشاركت كرده است در برخي از خصوصيتهاي احرام نيز با آنها شريك مي شود مانند ممنوع بودن گرفتن مو وناخن و... اما خانواده او مي توانند اين كارها را انجام دهند.

و اين حكم خاص قرباني كننده است اما اين حكم به خانواده او وكساني كه او از طرف آنها قرباني مي كند تعلق نمي گيرد زيرا رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم مي فرمايد: «اگر یکی از شما خواست قرباني كند ...» وهمچنين از ایشان صلى الله عليه وآله وسلم روايت شده كه از طرف اهل بيتش قرباني مي كردند اما روايت نشده به آنان دستور امساك از اين موارد را داده باشد.

اما اگر شخصي كه نيت قرباني دارد چيزي از مو يا ناخن ويا پوستش گرفت گناهكار است وبايد به الله توبه نمايد وبار ديگر تكرار نكند وكفاره اي بر او نيست وهيچ امري بر او تعلق نمي گيرد.

واگر از روي فراموشي يا جهل يا بدون قصد اين امور از او صورت گرفت گناهي بر او نيست. اما اگر مجبور شد به علتي اين امور را انجام دهد گناهي بر او نيست مثلا اگر ناخنش شكست وراهي جز كوتاه كردن آن نبود يا براي مداواي زخم موجود در سر مجبور به تراشيدن سر شد.

عباد الله! صلوا وسلموا على من أمرتم بالصلاة والسلام عليه في قوله سبحانه:

) إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا 56 ) [الأحزاب: 56]

اللهم صلِّ وسلِّم على عبدك ورسولك محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين و والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين.اللهم ارضَ عن الصحابة الأخيار و وآل البيت الأبرار و اللهم إنا نشهدك حب نبيك و وأهل بيت نبيك و وأصحاب نبيك و ومن سار على نهج نبيك صلى الله عليه وآله وسلم.اللهم وفقنا لِمَا تحب وترضى و اللهم انصر الإسلام والمسلمين و ودمر أعداءك أعداء الدين. اللهم اغفر لنا ولآبائنا وأمهاتنا وجميع المسلمين الأحياء منهم والميتين و برحمتك يا أرحم الراحمين و اللهم آتِ نفوسنا تقوها وزكها أنت خير من زكاها و أنت وليها ومولاها و ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار.عباد الله! إن الله يأمر بالعدل والإحسان وإيتاء ذي القربى و وينهى عن الفحشاء والمنكر والبغي و يعظكم لعلكم تذكرون.