Ҳифзи забон

Тарбияти нафс бар сухани нек, ки Аллоҳро хушнӯд месозад.

Дастёбӣ ба ризои Аллоҳ.

Парҳез аз суханони баду бемаъно.

Хутбаи аввал

إن الحمد لله نحمده ونستعينه ونستغفره ونعوذ بالله من شرور أنفسنا وسيئات أعمالنا من يهده الله فهو المهتد ومن يضلل فلا هادى له وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له وأشهد أن محمدا عبده ورسوله .

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ 102 ) [آل عمران: 102]

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا70 يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا 71 ) [الأحزاب:70 - 71]

فأن أصدق الحديث كتاب الله وخير الهدى هدى محمد-صلى الله عليه وسلم- وشر الأمور محدثاتها وكل محدثة بدعة وكل بدعة ضلالة وكل ضلالة في النار .

Mӯминони гиромӣ! Неъмати баён дар шумори неъматҳои Илоҳӣ аст, ки ба инсон дода шудааст. Уламо ва донишмандон, нутқро мазҳари тафаккур ва таъаққул донистаанд. Онон сухан гуфтанро фасли мумайизи инсон аз ҳайвон медонанд.

Аллоҳи мутаъол низ пас аз таълими Қуръон ва офариниши инсон, таълими баёнро гӯшзад мекунад мефармояд:

( الرَّحْمَنُ 1 عَلَّمَ الْقُرْآَنَ 2 خَلَقَ الْإِنْسَانَ 3 عَلَّمَهُ الْبَيَانَ 4 ) [الرحمن: 1 - 4]

«Аллоҳи Раҳмон, Қуръонро омӯхт, инсонро офарид ва ба ӯ баёнро таълим дод».

Ва дар ояти дигар Аллоҳи мутаъол чунин мефармояд:

( أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَيْنَيْنِ 8 وَلِسَانًا وَشَفَتَيْنِ 9 وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ 10) [البلد:8 - 10]

«Оё ба ӯ (инсон) ду чашм надодаем ва забон ва ду лаб ва ҳарду роҳро (хайру шар) ба ӯ нишон додем».

Пас маълум мешавад, ки инсон қадри ин неъматро бидонад ва Аллоҳро сипос гӯяд, ҳар чанд, ки неъматҳои Аллоҳи мутаъол бисёраст ва инсон қодир ба шукри ҳамаи инҳо нест, Худованд мефармояд:

( وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا ) [إبراهيم: 34]

«Агар неъматҳои Аллоҳро бишуморед, ҳар гиз онро ҳисоб натавонед кард».

Намозгузорони азиз! Фаромӯш накунед, ки забон доройи ду буъди мусбат ва манфӣ аст ва наметавон гуфт, чун забон, неъмати азими Илоҳист, пас бояд ҳар чӣ бештар аз он истифода кард ва бидуни ҳисоб, ҳар суханеро бар забон ҷорӣ сохт.

Усулан яке аз нишонаҳои инсони оқил, онаст, ки беҷо сухан намегӯяд. Забони гӯё мизони ақли одамист. Ба қавли Саъдии Шерозӣ:

Сухандони парварда пири куҳан

Бияндешад онгаҳ бигӯяд сухан

Мазан бетаъаммул ба гуфтор дам

Накӯ гӯй гар дер гӯйи чӣ ғам

Бияндеш вонгаҳ баровар нафас

В-азон пеш бас кун, ки гӯянд бас

Ба нутқ одамӣ беҳтараст аз давоб

Давоб аз тӯ беҳ гар нагӯйи савоб

Инсони оқил аввал фикр мекунад, он гоҳ сухан мегӯяд ва ё ба таъбири дигар инсон бояд ҳангоми сухан гуфтан, таъаммул кунад ва беҳуда сухан нагӯяд, чаро, ки дар гуфтор, зимоми ихтиёрро аз каф диҳад, авоқиби бад ва зиёнбозӣ ба дунбол хоҳад дошт, чунон чӣ боз ҳам шайх Саъди мефармояд:

Забон дар даҳон эй хирадманд чӣ дони ки чист?

Калиди дари ганҷи соҳиб ҳунар

Чу дар баста бошад чӣ донад, касе

Ки ҷавҳарфурӯшаст ё пилавар

Бародарони азиз! Забон офатҳои бешуморе дорад, ки Қуръони Карим ба шиддат моро аз воқеъ шудан дар онҳо бар ҳазар доштааст. Аллоҳи мутаъол дар сураи «Ҳуҷурот» хитоб ба мӯминон мефармояд:

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ 12 ) [الحجرات: 12]

«Эй касоне, ки имон овардаед! Аз бисёр гумонҳо бипарҳезед, ки баъзе аз гумонҳо гуноҳ аст ва ҷосусӣ накунед ва баъзе аз шумо ғайбати баъзе накунад, оё касе аз шумо дӯст дорад, ки гӯшти бародари мурдаашро бихурад, пас аз он кароҳат доред ва аз Аллоҳ битарсед, ки Аллоҳ тавбапазири меҳрубон аст».

Ва Расули Акрам (с) низ дар суханони гавҳарборашон борҳо моро аз истифодаи нодуруст аз забон, ин амонати Илоҳӣ боздоштаанд, чунон чӣ мефармуданд:

فعن معاذ بن جبل قال، قال رسول الله -صلي الله عليه وسلم-: «... ثم قال : ألا أخبرك بملاك ذلك كله؟ قلت: بلى يا رسول الله. فأخذ بلسانه وقال: كف عليك هذا قلت: يا رسول الله، وإنا لمؤاخذون بما نتكلم به؟ فقال: ثكلتك أمك يا معاذ وهل يكب الناس في النار على وجوههم أو قال: على مناخرهم إلا حصائد ألسنتهم». (رواه الترمذي وقال: حديث حسن صحيح).

Дар ин ҳадиси тӯлонӣ, пас аз ин, ки Расули Акрам (с) ёри бовафояш, Маъоз бин Ҷабал (р)ро ба аркони Ислом ва қӯллаҳои баланди он, ҳамчун намозу рӯза ва закоту ҷиҳод фарохонданд, сипас хитоб ба ӯ мефармояд: «Оё туро ба қаввом ва пояи тамоми ин корҳо огоҳ насозам? (Маъоз (р) мегӯяд:) гуфтам: Эй Расули Худо (с)! Оё мо ба гуфтаҳоямон хисобу китоб мешавем? Пас (Расули Аллоҳ) фармуд: -»Модарат ба азоят бинишинад- эй Маъоз, оё чизе ҷуз натоиҷ ва коштаҳои забонҳои мардум ононро бо суратҳояшон дар оташ меафканад?! (Ривояти Тирмизӣ, ҳадиси ҳасан саҳеҳ аст).

Бародарони азиз! Аз ҷумлаи ин рафтори ношоиста метавон ба ғайбат кардан, бӯҳтон задан, дурӯғгӯйи, истеҳзо ва масхара кардан, айбҷӯйи кардан, таъна задан, захми забон ба дигарон, фаҳшу носазогӯйи ва бисёр аз ахлоқи нописанд ва накӯҳидаи дигар намуд, ки ҳамагии онҳо аз офатҳои забон ба шумор меоянд.

Пас биёед бисёр зирак ва огоҳ бошем, то аз ин корди дупала, яъне забон истифодаи дуруст бибарем ва онро дар роҳи хайру салоҳ бакор гирифта ва аз роҳи шарру баде боздорем, зеро ҳамонгуна, ки забон, як неъмати азими Илоҳӣ ва дар ихтиёри мост, ӯ як амонат низ мебошад, ки мо бояд дар ҳифзи он кӯшо бошем ва ҳар гиз дар адои ин аммонат, хиёнат наварзем.

Расули гиромии Ислом ва ёрони бовафои эшон ва пайравони ростини онҳо, гузаштагони неки мо беҳтарин ва комилтарин усва ва намуна барои мо дар ҳифз ва постдорӣ аз забони худ ҳастанд, чунон чӣ дар ҳадиси собиқ мушоҳида намудед, ки Расули Акрам (с), чигуна ва бо чӣ шиддате Маъоз бин Ҷабал (р)ро барои ҳифз ва нигоҳбонӣ аз забону гуфтори худ роҳнамойи намуд ва дар ҳадиси дигаре, ки имом Бухорӣ (р) дар саҳеҳи худ онро ривоят намудааст, Расули Худо (с) мефармояд:

«و إن العبد ليتكلم بالكلمة من سخط الله لا يلقي لها بالا يهوي بها في جهنم».

"Банда бидуни таваҷҷӯҳ ва муболот калимаеро, ки Аллоҳро нохушнӯд месозад, бар забон меоварад ва василаи ҳамон калима дар дӯзах суқут хоҳад кард".

Гӯё ин, ки Расули Аллоҳ (с) бо ин сухан танҳо мо (мусалмонони имрӯзӣ)ро хитоб қарор додааст, зеро мутаъассифона дар ҷомеъаи Исломии муъосир камтар афродеро метавон ёфт, ки забони худро аз офоту муҳаррамот ҳифз намуда бошад ва дар нишастанҳо ва ҳамнишиниҳо ва ҷаласаҳои беҳадаф, ба ғайбату тӯҳмат ва истеҳзо ва айбҷӯйи дигарон напардохта бошад. Мутаъассифона бисёре аз мо, бахусус занҳои мусалмон, авқоти фароғи худро бо хӯрдани гӯшти бародар ва хоҳари динии хеш пардаи обрӯ ва ҳашамати онҳоро медоронанд, ҳоло он, ки аз ваъдаҳои хатарноки Аллоҳ ва Расул ғофил монда, онгоҳ, ки Расули Аллоҳ (с) хитоб ба ёронаш фармуданд:

قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «من يضمن لي ما بين لحييه وما بين رجليه أضمن له الجنة». أخرج البخاري والترمذي عن سهل بن سعد رضي الله عنه.

"Касе, ки ҳифозат аз мобайни ду ришаш (забонаш) ва мобайни дупояш (шармгоҳаш)ро барои ман тазмин намояд, ман низ биҳиштро барои ӯ замонат мекунам". (Бухорӣ ва Тирмизӣ)

Ин ба он маъност, ки ҳар кас натавонист аз забону шармгоҳи худ дар баробари муҳаррамоти Илоҳӣ посдорӣ намояд, саранҷоми ӯ -ба Аллоҳ паноҳ- оташи ҷаҳаннам хоҳад буд.

Бори Илоҳо! Аз шари азоби дардноки охират ва оташи сӯзони ҷаҳаннам ба ту паноҳ меоварем ва аз ту мехоҳем, ба мо тавфиқ диҳӣ, то битавонем аз забони худ постдорӣ намоем ва аз офатҳои он дар амон бошем. Ба дурустие, ки ту бар ҳамаи умур қодиру тавонойи.

بارك الله لي ولكم في القرآن العظيم ونفعني بما فيه من الآيات والذكر الحكيم ، أقول قولي هذا، وأستغفر الله لي ولكم، فاستغفروه إنه هو الغفور الرحيم.

الحمد لله جعل المؤمنين إخوة يتعاونون بينهم على البر والتقوى ويحترم كل واحد منهم الآخر في نفسه وماله وعرضه فكل المسلم على المسلم حرام دمه وماله وعرضه إلا بحق الإسلام، كما قال ذلك النبي المصطفى وأشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له رب الأرض والسماء، وأشهد أن محمدا عبده ورسوله المجتبى صلى الله عليه وعلى آله وأصحابه أهل البر والوفاء، وعلى التابعين لهم بإحسان ما تتابع القطر والندى، وسلم تسليما. آما بعد:

أيها الناس اتقوا الله تعالى وأمسكوا لسانكم واحترموا حقوق إخوانكم المسلمين وذبوا عن أعراضهم كما تذبون عن دمائهم وأموالهم.

Бародарони гиромӣ! Яке аз хатарноктарин паёмадҳои адами контроли забон дурӯғгӯйи аст ки ин беморӣ худ маншаъи амроз ва аърози бисёр кушандаи дигарест, ки боиси табоҳӣ ва нобудии фитрати поки инсон мегардад.

Расули гиромӣ (с) дар ҳадисе, ки имом Бухорӣ ва Муслими Найшопурӣ, ҳар ду дар саҳеҳашон онро зикр намуданд, мефармояд:

«إن الصدق يهدي إلى البر وإن البر يهدي إلى الجنة وما يزال الرجل يصدق ويتحرى الصدق حتى يكتب عند الله صديقاً، وإياكم والكذب فإن الكذب يهدي إلى الفجور وإن الفجور يهدي إلى النار وما يزال الرجل يكذب ويتحرى الكذب حتى يكتب عند الله كذاباً».

"Ҳамоно сидқу ростӣ ба некӣ ҳидоят мекунад ва некӣ ба сӯи биҳишт ва шахс ҳамеша ростӣ пеша мекунад, то он ки ба мақоми "ростӣ" мерасад ва ҳамоно дурӯғ ба сӯи фуҷӯр мебарад ва фуҷӯр низ инсонро ба сӯи оташ мебарад ва шахс ҳамеша дурӯғ мегӯяд, то он ки назди Аллоҳ ба унвони дурӯғгӯ навишта мешавад".

Дурӯғ гуфтан илова бар азоби ухравӣ, осори бад ва мафосиди фаровонеро ҳам дар дунё ба дунбол дорад, ки аз ҷумлаи онҳо, беэътибору беарзиш кардани инсон дар ҷомеъа ва пошидани тухми адовату душманӣ ва тафриқа миёни дӯстон аст, ба ҳамин сабаб Аллоҳи мутаъол мӯминонро ба таҳқиқ ва баррасӣ ва тасаббут намудан дар мавриди суханоне, ки мешунавад, фаро хондааст. Он ҷо, ки мефармояд:

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ 6 ) [الحجرات: 6]

"Эй касоне, ки имон овардаед! Агар фосиқе бароятон хабаре овард (нисбат ба сиҳати хабар), таҳқиқ кунед, то мабодо аз рӯи нодонӣ қавмеро осеб бирасонед ва (баъд) аз он чӣ кардаед, пушаймон шавед".

Намозгузорони азиз! Аллоҳи пок ду фариштаро маъмур кардааст, то он чиро, ки мо бар забон овардаем, чӣ хуб ва чӣ бад, ёддошт намоянд ва дар рӯзи ҳисобу китоб дар додгоҳи Илоҳӣ аз зараи онҳо бозхост хоҳад шуд.

Аллоҳ мефармояд:

( كِرَامًا كَاتِبِينَ11 يَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ 12 ) [الإنفطار: 12]

«(Фариштагони) бузургворе, ки нависандагони (аъмоли шумо) ҳастанд, он чиро мекунед, медонанд».

Ва низ мефармояд:

( إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ 17 مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ 18 ) [ق: 17 - 18]

«Он гоҳ, ки ду (фаришта) дарёфткунанда аз росту чап, муроқиб нишастаанд, (одамӣ) ҳеҷ сухане талаффуз намекунад, магар муроқибе омода назди ӯ (онро сабт мекунад)».

Бар ин асос Расули Аллоҳ (с) дар «ҷовамеъи калим»и хеш мефармояд:

«من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليقل خيرا أو ليصمت.. .» (رواه البخاري ومسلم).

Абӯҳурайра (р) аз Расули Аллоҳ (с) ривоят мекунад, ки эшон фармуданд: «Ҳар касе ба Аллоҳ ва рӯзи расотохез имон дорад, пас ё сухани нек гӯяд ва ё ин, ки хомӯширо баргузинад». (Ривояти Бухорӣ ва Муслим)

Пас эй бандагони! Тақвои Аллоҳро дар пеш гирифта ва ҷуз суханони ҳақ, чизи дигаре бар забон ҷорӣ насозед.

Аллоҳ мефармояд:

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا70 يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا 71 ) [الأحزاب:70 - 71]

«Эй касоне, ки имон овардаед, тақвои Аллоҳро дар пеш гирифта ва сухани устувор гӯед, то аъмоли шуморо ислоҳ намояд ва гуноҳонатонро ба шумо бибахшояд ва ҳар кас Аллоҳ ва Расуларо фармон барад, қатъан ба растагорӣ бузурге ноил шудааст».

اللهمَّ صلِّ وسلِّم وبارِك على عبدِك ورسولِك مُحمّد, وارْضَ اللهمَّ عن خلفاء نبيك الرّاشدين الأئمة الهداة المهديين ذوي القدر العلي والفخر الجلي ساداتنا وأئمتنا أبي بكر وعمر وعثمان وعلي وارض اللهم عن السبطين الشهيدين سيدي شباب أهل الجنة وقرتي أعين أهل السنة الإمام أبي محمد الحسن والإمام أبي عبدالله الحسين وعن أمهما فاطمة الزهرا وعن جدتهما خديجة الكبرى وعن الصديقة بنت الصديق عائشة أم المؤمنين وعن سائر أزواج نبيك الطاهرات وعن سائر آل بيت النبي المطهرين من الدنس والأرجاس وعن عمي النبي الكريم حمزة والعباس وعن من تبعهم بإحسان الى يوم الدين.

اللهم أحينا في موالاتهم وموالاة أولياءهم ومعاداة أعدائهم وأمتنا على ملتهم واحشرنا في زمرتهم.

اللهم أعز الإسلام والمسلمين ، وأذل الشرك والمشركين ، ودمر اللهم أعداء الدين ، واجعل هذا البلد آمناً مطمئناً وسائرَ بلاد المسلمين.

اللهم انصر من نصر الدين، اللهم انصر دينك وكتابك وسُنَّة نبيِّك - صلى الله عليه وسلم.

اللهم انصر إخواننا المسلمين في كل مكان يا حي يا قَيُّوم، اللهم انصرهم نصرًا مؤزَّرًا، وأيدهم بتأييدك، وأحفظهم بحفظك يا حي يا قيوم يا ذا الجلال والإكرام.

اللهم آمنَّا في أوطاننا، وأصلح أئمتنا، وولاة أمورنا، واجعل ولايتنا فيمن خافك واتقاك، واتبع رضاك يا رب العالمين، اللهم أَبرِم لهذه الأمة أمرَ رشدها يَعزُّ فيه أهل طاعتك، ويُذلّ فيه أهل معصيتك، ويُؤمر فيه بالمعروف، ويُنهى فيه عن المنكر؛ إنك على كل شيء قدير.

( إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ90 ) [النحل: 90]