Иди қурбон

Шинохти ин ид дар луғғат ва истилоҳи шаръӣ.

Мутобиқ будани ид, ба фитрати инсон.

Мақсад аз ид, изҳори шукр бар неъматҳост.

Баёни аҳкоми қурбонӣ.

Хутбаи аввал

أشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له، من دعاه لبَّاه، ومن أخلص له العبادة نجَّاه، وأشهد أن محمدًا عبده ورسوله، وخليله ومصطفاه، بلّغ الرسالة وأدى الأمانة ونصح الأمة، وتركنا على المحجة البيضاء ليلها كنهارها لا يزيغ عنها إلا هالك، صلى الله عليه وعلى آله وصحبه ومن تبعهم بإحسان إلى يوم الدين. وبعد:

فاتقوا الله تعالى ـ أيها المسلمون ـ بفعلِ أوامرِه واجتنابِ نواهيه والحَذَر من سخَطِه وعِقابه:( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا 70 يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا 71 ) [الأحزاب:70 - 71]

Аллоҳи мутаъол мефармояд:

( فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ 30 ) [الروم: 30]

«Эй мусалмон! Рост ва дуруст рӯ ба ойини Аллоҳ кун, чун ин ойинест, ки ҷилавгирӣ мекунад аз ҳавову ҳавасҳои гуногун ва парокандае, ки бар ҳаққу ҳақиқат такя надорад ва аз илму дониш мададу ёрӣ намегиранд ва балки аз шаҳватҳо ва лаззатҳо ва аз кашишҳо ва ҷаҳишҳо, бидуни ҳар гуна, зобита ва қоидае ва бидуни ҳар гуна далел ва ҳуҷҷате, пайравӣ мекунанд, оре, ба ойини Аллоҳ холисона рӯ кун ва аз ҳар ойини ҷудои аз ин ойин, рӯ бигардон ва танҳо ба авомир ва навоҳии ин ойин гӯш фаро деҳ, на ба чизҳои дигаре, ин сириштест, ки Аллоҳи мутаъол мардумонро бар он сириштааст, ва ҳаргиз набояд сиришти Аллоҳро тағйир дод».

Бардарони азиз! Мебинем, ки дар ин оят, раванди Қуръонӣ бадин васила, миёни фитрати нафси башарӣ ва сиришту табиъати ин дин, иртибот барқарор месозад. Ҳар дуи онҳо бо қонуни ҳастӣ мувофиқанд ва ҳардуи онҳо дар сиришту рӯйкард, ҳамоҳанг бо якдигаранд.

Парвардигоре, ки дили башариро офарида аст ва ӯст, ки ин ойинро фурӯ фиристдааст, то бар дил фармон биронад ва дилро бигардонад ва бемории онро даво бикунад ва онро аз инҳироф, боз дорад ва ба роҳи рост бидорад.

Аллоҳ огоҳтар аз ҳар касе, нисбат ба бандагонаш аст ва Аллоҳи мутаъол бисёр дақиқ ва огоҳ аст. Фитрати солим, собиту устувор аст ва дини Аллоҳ низ собиту устувор аст, пас набояд сиришти Илоҳӣ, яъне фитрати Xудоҷӯйи инсонро тағйир дод.

Ҳангоме, ки дарунҳо аз фитрат мунҳариф мешаванд, ҷуз ин дини ҳамоҳанг бо фитрат, чизи дигаре онҳоро ба сӯи фитрат, барнамегардонад.

Бале азизон! Инаст дину ойини муҳкаму устувор ва локин аксари мардум (чунин чизеро) намедонанд, пас бинобарин асл, Аллоҳи мутаъол дар ростои ишбоъ ва сероб намудани табиъат ва ғаризаи башарӣ дар ибрози шодобӣ ва сурур, дидору дид ва боздид ва додани ҳадия ба якдигар ва ҳамчунин шукру сипос намудани неъматҳои бузурги Илоҳӣ ва зарурати ҷамъи калима ва ваҳдати мусалмонон, иди бузурги қурбонро машрӯъ намудааст.

Аллоҳи мутаъол мефармояд:

( وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ 34 ) [الحج: 34]

«(Қурбонӣ, танҳо мунҳасир ба шумо мусалмонон набуда ва балки), мо бари ҳар миллате (ки пеш аз шумо ба Аллоҳ имон доштаанд) қурбониро (ки нишони омодаги инсон барои фидо шудан дар роҳи Аллоҳи яктост), муқаррар кардаем, то ба номи Аллоҳ чаҳорпоёнеро забҳ кунанд, ки вай ба эшон ато намудааст».

Бародарони гиромӣ! Қуръони маҷид ин қурбониро ба унвони яке аз маносик ва шиъори маърӯф дар миёни миллатҳои гуногун, муъаррифӣ мекунад, танҳо чизе, ки ҳаст, инаст, ки Ислом онро ба роҳи дурусти худ, андохтааст, бадонгоҳ, ки онро мутаваҷҷеҳи Холиқи якто кардаасту бас.

Пас аз он Аллоҳи мутаъол, мавзӯъи тавҳид ва ягонагии Аллоҳ ва вуҷуби таслим ва хузуъ дар муқобили вайро, баён карда ва ҳамаи ин маворидро бо сиёқи ҷамъ, баён намуда ва моро ба якпорчагӣ ва ваҳдат бар тавҳиди холис, фаро мехонад.

Аз Анас (р) ривоят аст, ки гуфт:

قدم رسول الله المدينة ولهم يومان يلعبون فيهما فقال: «ما هذان اليومان؟»، قالوا: كنا نلعب فيهما في الجاهلية فقال: «لقد أبدلكم الله خيرٌ منهما: عيد الفطر وعيد الأضحى». (رواه أبو داود والنسائي).

«Ҳангоме, ки Расули Аллоҳ (с) ба Мадина ҳиҷрат карданд, аҳли Мадина ду рӯзи мушаххас доштанд, ки дар он шодӣ ва пойкӯбӣ менамуданд, Расули Аллоҳ (с) ҳангоме, ки инро мушоҳида намуданд, хитоб ба онон фармуданд: «ин ду рӯз чӣ рӯзҳоест?», (ёрони Расули Аллоҳ дар ҷавоб фармуданд), ин ду рӯзҳоест, ки дар даврони ҷоҳилият (қабл аз Ислом) шодӣ ва пойкӯбӣ менамудем, Расули Аллоҳ (с) фармуданд: «Аллоҳи мутаъол ду рӯзи беҳтарро ҷойгузини ин ду рӯз намудааст, ки ин ду рӯз, рӯзи фитр ва рӯзи иди қурбон мебошад.

Бародарони мусалмон! Идҳои мо мусалмонон дорои вижагиҳои мутаъадиде мебошанд, ки бархе аз ин вижагиҳо иборатанд аз ҷамъ шудани мусалмонон дар идгоҳ ва ё масҷиди ҷомеъ, хондани намози ид дар ин ду рӯзи пурфазилат, ва дигаре ин, ки ин ду рӯз назди мо мусалмонон аз ҷониби Парвардигори якто ва ба василаи паёмовари беҳамтои ӯ, Муҳаммади Мустафо (с) бар мо таъйин ва мушаххас шуда, ки иборатанд аз аввалин рӯз аз моҳи Шаввол ва иди Фитр ном гирифтааст ва рӯзи нуҳӯми моҳи мубораки Зулҳиҷҷа, ки иди Азҳо аст, ҳамон қурбонӣ мебошад.

Пас аз таъкиди бахшишҳои фаровон, Аллоҳи мутаъол, Муҳаммад (с) ро мутаваҷҷеҳи шукри неъмат, ҳамроҳ бо нахустин ҳаққи он мефармояд, нахустин ҳаққи неъмат дар ибодат, ихлос доштан ва танҳо ризои Аллоҳро талабидан аст. Дар намоз ва дар қурбонӣ кардан, ихлос доштан ва фақат барои Аллоҳ ва ба номи вай намоз хондан ва қурбонӣ кардан.

Аллоҳи пок дар ин бора мефармояд:

( فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ 2 ) [الكوثر: 2]

«(Ҳоло чунин аст), танҳо барои Парвардигори худ, намоз бихон ва қурбонӣ бикун».

Пас азизони ман! Биёед дар ин рӯзи пурбаракат, ба ин нидои Илоҳӣ ва Набавӣ, лабайк гуфта ва ба пайравӣ аз усваамон, Абуланбиё, Иброҳими Халил ва имоми Мурсалин, Муҳаммад (с) дар роҳи Аллоҳ ҳайвонеро қурбон кунем ва забони худро бо тасбеҳу такбир ва дигар азкор, беш аз пеш муъаттар созем, зеро Аллоҳи зулҷалол, аъмоли некро дар ин моҳ бештар дӯст медорад, он чуноне, ки Ибни Аббос (р) ривоят мекунад:

«ما من أيام أعظم عند الله، ولا أحب إليه العمل فيهن من أيام العشر، فأكثروا فيهن التسبيح، والتكبير، والتهليل». (أخرجه الطبراني).

Расули Аллоҳ (с) мефармоянд: «Ҳеҷ рӯзҳое назди Аллоҳ бузургтар ва аъмоли нек дар онҳо, маҳбубтар аз ин даҳ рӯз (аввали Зулҳиҷҷа) нест, банобарин дар ин рӯзҳо ба тасбеҳ ва такбиру таҳлили бисёр бипардозед». (Ривояти Табаронӣ)

Намозгузорони азиз! Имрӯз рӯзи фараҳу шодмонӣ аст, модари мӯминон, Ойиша (р) ривоят мекунад, дар рӯзи ид аҳли Ҳабаша дар масҷид бозӣ мекарданд ва дар ин ҳангом Расули Аллоҳ манро садо кард ва ман аз болои шонаи Расули Аллоҳ (с) саҳнаро тамошо менамудам (дар ҳоле, ки дар пушти сари Паёмбар (с) қарор дошт), дар ин ҳангом Абӯбакри Сиддиқ (р) омад (ва хост, ки модари мӯминонро манъ кунад), Расули Аллоҳ фармуданд: Раҳояш кун! Зеро, ки барои ҳар қавме ҷашне ҳаст ва имрӯз ҷашни мост». Ва дар ривояти дигар ҳазрат фармуданд: «то Яҳуд бифаҳманд, ки дини мо васеъ ва инъитофпазир аст».

Азизони ман! Имрӯз рӯзи бузург назди Аллоҳ ва Расулаш аст, то ин ҳад ки шуруъ кардан ба ҷанг дар ин моҳ, мамнуъ кардаанд, магар ин, ки дӯшман ҳамла кунад ва мусалмонон ба дифоъ бипардозанд.

Дӯстони гиромӣ! таваҷҷӯҳ дошта бошед, ки агар ид дар рӯзи ҷумъа қарор гирифт, мусалмонон метавонанд, намози ҷумъаро нахонанд, вале вуҷуби намози зуҳр сари ҷои худ ҳаст, ба далели ҳадиси Абӯҳурайра (р) фармуданд:

«قد اجتمع في يومكم هذا عيدان، فمن شاء أجزأه عن الجمعة ، وإنا مجمعون». (أخرجه أبو داود وغيره).

Расули Аллоҳ (с) фармуданд: «Дар ин рӯз ду ид ҷамъ шуд, ва ин аз (яъне намози ид) кофист ва хондани ҷумъа зарур нест ва мо ҷумъа мегузорем». (Ривояти Абӯдовуд ва ғайри ӯ).

وروى عطاء أن ابن الزبير فعل ذلك. قال عطاء بن أبي رباح صلى بنا ابن الزبير في يوم عيد في يوم جمعة أول النهار، ثم رحنا إلى الجمعة، فلم يخرج إلينا فصلينا وحدانا. وكان ابن عباس بالطائف فلما قدم ذكرنا ذلك له فقال: أصاب السنة». (أخرجه أبو داود وغيره).

Ва ҳамчунин Ато бин Абирибоҳ ривоят мекунад, ки Ибни Зубайр намози идро бар мо гузорид ва ҳангоме, ки рафтем барои намози ҷумъа, наёмад ва вақте Ибни Аббос аз Тоиф баргашт, ҷараёнро барояш бозгӯ кардем, фармуд: «Мутобиқи Суннат амал намудааст».

Ва шайхулислом, Ибни Таймия (р) дар маҷмуъи фатово аз имом Аҳмад нақл мекунад, бар имом аст, ки намози ҷӯмъаро барпой дорад, то ҳозирин он чӣ комилтараст, ба ҷой оваранд, ҳар чанд, ки ҳар як аз мардум, иҷозаи нахондани ҷумъаро доранд,

بارك الله لي ولكم في القرآن العظيم ونفعني بما فيه من الآيات والذكر الحكيم ، أقول قولي هذا، وأستغفر الله لي ولكم، فاستغفروه إنه هو الغفور الرحيم.

الحمد لله، الحمد لله أسدى فضله وأولى، وأعظم خيره فنِعم المولى، له الحمد في الآخرة والأولى، توالت نعمه، وعظمت مِنَنُه، وعمَّ الخلائق بِرًا ونَولاً، خصَّنا بالإسلام ويسَّر حج البيت الحرام، أحمده تعالى وأشكره وأثني عليه وأستغفره، وأسأله المزيد من فضله والإنعام وأشهد أن لا إله إلا الله الملك القدوس السلام ، وأشهد ان محمداً عبده ورسوله خير من صلى وصام ، وحج البيت الحرام . صلى الله عليه وعلى آله وصحبه ومن تبعهم بإحسان إلى يوم الدين. أما بعد: فاتقوا الله عباد الله؛ تفوزوا بمرضاته وجنته، وتنجوا من سخطه وعقوبته، يقول الله تعالى: فأما من تاب وآمن وعمل صالحا فعسى أن يكون من المفلحين [القصص:67]

Аллоҳи мутаъол мефармояд:

( وَالْفَجْرِ 1 وَلَيَالٍ عَشْرٍ 2 وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ 3 ) [الفجر:1 - 3]

«Ба субҳидам савганд! Ва ба шабҳои даҳгона савганд! Ва ба ҷуфту тоқи (ҳар чизе) савганд!».

Муфассирин дар тафсири ин оят гуфтаанд, ки шабҳои даҳгона, даҳ рӯзи Зулҳиҷҷа ва шафъ, рӯзҳои Мино ва Витр, рӯзи Арафа аст, аммо ояте, ки Аллоҳи пок дар рӯзи Арафаи ҳаҷҷатулвидоъ, яъне охирин соли зиндагии пурбаракати Расули гиромӣ (с) нозил намуд, ин оят мебошад:

( الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ 3 ) [المائدة: 3]

«Имрӯз (аҳкоми) дини шуморо комил кардам ва (бо иззат бахшидан ба шумо ва устувор доштани гомҳоятон), неъмати худро барои шумо, такмил намудам ва Исломро ба унвони ойине, ки мавриди писанди Аллоҳ аст, барои шумо, баргузидам».

Бародарони азиз! Аллоҳи мутаъол дар ин хитоби нуронӣ, эълон медорад, дини мубини Ислом, ки дар баргирифтаи ақоид ва аҳком ва ғайра мебошад, такмил шудааст ва ҳеҷ гуна тақсу халале дар он вуҷуд надорад ва шоистаи раҳбарии башарият дар тамоми замонҳо ва маконҳоро дорад ва ҳар, ки ҷуз ин бияндешад ва ё ҳукм ва қавонини дигареро бар шаръ ва қавонини дин, тарҷеҳ диҳад, ба ин ояти карима куфр варзида ва худро мутаваҷҷеҳи ваъиди Илоҳӣ намудааст ва гӯё бо забони ҳоли худ, инро баён медорад, ки ӯ аз Аллоҳи мутаъол, Холиқ ва мудаббиру парваришдиҳандаи кавну макон, огоҳтар аст ва ниёзҳои инсон ва асбоби саъодат ва хушбахтии вайро, беҳтар мешиносад ва ло ҳавла ва ло қуввата илло биллоҳ».

Пас биёед ба шукронаи тамоми неъматҳои гаронбаҳояш, ки дар раъси онҳо, неъмати Ислом қарор дорад, ин рӯзи муборакро гиромӣ дошта ва такбиргӯён, дар роҳи ризои вай қурбонӣ диҳем.

عباد الله صلوا وسلموا على من أمركم الله بالصلاة والسلام عليه فقال: ( إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا 56 ) [الأحزاب: 56]

صل وسلم على عبدك ورسولك محمد وارض اللهم عن الخلفاء الراشدين وعن سائر الصحابة أجمعين وعن التابعين لهم وتابعيهم بإحسان إلى يوم الدين وعنا معهم بمنك وفضلك وإحسانك يا أرحم الراحمين.

اللهم أعز الإسلام وانصر المسلمين .. وأذل الشرك والمشركين ودمر أعداء الدين واجعل هذا البلد آمنا مطمئنا وسائر بلاد المسلمين اللهم انصر دينك وكتابك وسنة نبيك وعبادك المؤمنين اللهم آمنا في أوطاننا .. وأصلح أئمتنا وولاة أمورنا.

اللهم انصر المجاهدين، الذين يجاهدون في سبيلك لإعزاز دينك وإعلاء كلمتك، اللهم انصرهم في فلسطين وفي كل مكان يا رب العالمين. اللهم سدد سهامهم وآراءهم، واجمع على الحق كلمتهم وانصرهم على عدوك وعدوهم. ربنا ظلمنا أنفسنا وإن لم تغفر لنا وترحمنا لنكونن من الخاسرين.

ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار.

Бародарони азиз! Ба якдигар салом дода ва ҳамдигарро дар оғӯш бигиред ва дар ин рӯзи муборак, қалбҳоятонро аз ҳар гуна кина ва кудурат, пок созед!.

(سبحان ربك رب العزة عما يصفون وسلام على المرسلين والحمد لله رب العالمين) .